1Beğeni
A. Her şeyden önce bazı temel kurallara uymak gerekir:
• Özet, asıl metnin temel düzenine doğru ve sadık bir şekilde uymalıdır, özette genel olarak metnin düzeni takip edilmelidir. Ancak bu kural, özeti kendi planınız içinde yapma hakkınızı elinizden almaz. Özet yapmak, bir bakıma metni tekrar yazmaktır. Metni tekrar yazarken hem metnin düzenine bağlı kalabilir, hem de konunun gerektirdiği düzenlemeleri yapabilirsiniz.
• Özetinize metinde bulunmayan fikirleri sokmayınız, metinde söylenen şeylerle ilgili de hiçbir yargıda bulunmayınız. Yani tarafsız, nesnel olunuz.
• Özetinizde metinden alınmış cümlelere yer vermeyiniz. Kendi kelimelerinizi ve cümlelerinizi kullanınız.
B. Sonra şu kuralları da göz önünde bulundurunuz :
• Metnin esasına saygı gösteriniz:
- Özetlenen metnin mantığını kavrayınız ve yansıtınız. Özetin başarısı buna bağlı olacaktır.
- Çeşitli fikirler arasındaki bağları fark ediniz ve bunları özetinize yansıtınız.
- Özetlenen metnin temel fikirlerini bulunuz.
- Özet için verilen uzunluk ölçüsüne uyunuz, kelime yahut sayfa sayısı sınırlarını aşmayınız. Yahut amacınıza en uygun kısaltma oranını kendiniz belirleyiniz.
• Kendi özet metninizi oluşturunuz ve tarafsız olunuz:
- Uygun ifadeler, terimler, deyimler kullanınız.
- Tarafsız bir anlatım şekli kullanınız. (Mesela, “metnimizde” yerine “metinde” deyiniz.)
- Kişisel kelimelerinizi kullanınız. Dil ve anlatım size ait olsun.
- Kişisel fikirlerinizi belirtmeyiniz.
- Özetlenen metinden örnek alıntılar yapmayınız. Bu yolu, çok önemli bir sebep varsa çok az kullanınız.
- Metinde geliştirilen fikirlere bağlı kalınız.
C. Nihayet, çok zaman kaybetmemek için şu şemaya uyunuz:
1. Metni dikkatle okuyorum.
2. Metnin önemli kelimelerini bulmaya dikkat ediyorum ve anahtar-kelimeleri buluyorum.
3. Önemli fikirleri buluyorum ve yalnızca açıklayıcı ve tasvir edici örnekleri vb. bir kıyıya bırakıyorum.
4. Yazıdaki mantıkî bağları dikkatle buluyorum.
5. Metnin somut, görsel bir şemasını yapıyorum ve önemli fikirlerin birbirine nasıl bağlandığını gösteriyorum.
6. İlk taslak yazımı yazıyorum, metnin boyunu hesaplıyorum.
7. Taslak yazımı düzeltiyorum (imlâ, dil, anlatım, vb.)
8. Özetime son şeklini veriyorum.
Bu kurallara uyarsınız, doğru, güzel bir özetin sahibi olursunuz. Bu sanıldığı kadar önemsiz ve kolay bir iş değildir, yazı sanatını öğrenmenin yollarından birisinin iyi özetler yazabilmek olduğunu unutmayınız ve sık sık bu alıştırmayı yapınız. Bunu yaparsanız, usta bir kalem sahibi olma yolundasınız demektir.Kitap Özeti Çıkarmanın Püf Noktaları
