"Mesleğimiz müsbettir; menfî hareketten Kur'ân bizi men ediyor."
(Tarihçe-i Hayat)
Üstadımız sık sık der ki "Mesleğimiz müspet harekettir, menfi hareket değildir. Çünkü Kur'an bizi menfi hareketten şiddetle men ediyor.” Bu konuda öncelikle Risale-i Nurlar’dan "Müspet Hareket" ile ilgili yerleri alarak konunun çerçevesinin sınırları neler olabileceğine Bediüzzaman’dan izahları ekleyerek davam edebiliriz.
“Bizim vazifemiz müspet hareket etmektir. Menfî hareket değildir. Rıza-yı İlâhîye göre sırf hizmet-i imaniyeyi yapmaktır, vazife-i İlâhiyeye karışmamaktır. Bizler âsâyişi muhafazayı netice veren müspet iman hizmeti içinde her bir sıkıntıya karşı sabırla, şükürle mükellefiz.
Meselâ, kendimi misal alarak derim: Ben eskiden beri tahakküme ve terzile karşı boyun eğmemişim. Hayatımda tahakkümü kaldırmadığım, birçok hadiselerle sabit olmuş. Meselâ, Rusya'da kumandana ayağa kalkmamak, Divan-ı Harb-i Örfîde idam tehdidine karşı mahkemedeki paşaların suallerine beş para ehemmiyet vermediğim gibi, dört kumandanlara karşı bu tavrım, tahakkümlere boyun eğmediğimi gösteriyor. Fakat bu otuz senedir müsbet hareket etmek, menfî hareket etmemek ve vazife-i İlâhiyeye karışmamak hakikati için, bana karşı yapılan muamelelere sabırla, rıza ile mukabele ettim. Cercis Aleyhisselâm gibi ve Bedir, Uhud muharebelerinde çok cefa çekenler gibi, sabır ve rıza ile karşıladım.”(Emirdağ Lâhikası-II,2006;s:870)
“Kardeşlerim, hastalığım pek şiddetli; belki pek yakında öleceğim veyahut bütün bütün konuşmaktan-bazan men olduğum gibi-men edileceğim. Onun için benim Nur âhiret kardeşlerim, "ehvenüşşer" deyip bazı biçare yanlışçıların hatâlarına hücum etmesinler. Daima müsbet hareket etsinler. Menfî hareket vazifemiz değil... Çünkü dahilde hareket menfîce olmaz.” (Emirdağ Lâhikası-II,2006;s:877)
Üstad; "Fakat biz müspet hareket etmeye mecburuz. Elimizde Nur var, siyaset topuzu yok. Yüz elimiz de olsa, ancak Nura kâfi gelir" diyerek Nurun din düşmanlarını mağlûp edeceğinden, müspet hareket etmenin atom bombası gibi tesiri bulunduğundan, Risale-i Nur'un siyasetle hiçbir alâkası bulunmadığını; mesleğimizin en büyük esasının ihlâs olduğunu, rıza-i İlâhîden başka hiçbir maksat ittihaz edilemeyeceğini, Nurun kuvvetinin işte bu olduğunu; ihlâsla, müspet hareket etmekle inayet ve rahmet-i İlâhiyenin Risale-i Nur'u himaye edeceğini, ilâ âhir, beyan ederdi.( Tarihçe-i Hayat - Emirdağ Hayatı-2006-s:704)
Hâlbuki Bediüzzaman, ömrü boyunca müspet hareket etmeyi düstur edinmiş, "Birkaç adamın hatâsıyla yüzer adamların zarar görmesine sebep olunamaz" demiştir. Bunun içindir ki, yapılan o kadar gaddarane zulümler esnasında birtek hadise meydana gelmemiş ve Bediüzzaman Said Nursî, talebelerine daima sabır ve tahammül ve yalnız iman ve İslâmiyete çalışmayı tavsiye etmiştir.( Tarihçe-i Hayat - Eskişehir Hayatı-2006-s:336)
Yukarıya Risale-i, Nurlardan aldığımız parçalara dayanarak müspet hareket konusunda şöyle düşünüyoruz.
Müsbet hareket, pozitif bakmaktır. Pozitif olmaktır. Pozitif davranmaktır. Pozitif yaşamaktır.
Müsbet hareket mana-i harfi ile bakmak,her şeyde hikmet izdüşümlerini fehmetmek,yine her şeyde merhamet-i ilahiyenin izini,özünü,yüzünü ve tecelli-i esmasının tezahürlerini görmek ve anlamaktır.
Müsbet hareket kâinattaki cari olan şeriat-ı fıriyeye muvafık hareket etmektir.
Müsbet hareket sünnetullahtır ve ona uymaktır.
Müsbet hareket ihlâstır, sabırdır, sadakattir.
Müsbet hareket nefsin arzularına ve meyillerine karşı duruştur.
Müsbet hareket şeytanın vartalarına karşı müteyakkız davranmaktır.
Müsbet hareket sıratel müstakimde olmaktır. İfrat ve tefritten kaçınmaktır.
Müsbet hareket "Birisinin hatasıyla başkasına zulmetmemektir."Kur'ani davranmak adaletten şaşmamaktır.
Müsbet hareket asayişi ihlal etmemektir.
Müsbet hareket adale-i mahzadır. Devletin ve cemiyetin selameti için kişiyi feda etmemektir. Çünkü hak haktır, küçüğüne büyüğüne bakılmaz bir Kur'ani düsturdur.
Müsbet hareket ehl-i imanı tenkid etmemektir, insaflı olmaktır, itidal-i demdir.
Müsbet hareket Allah rızası için davranmaktır. Hakta sebat etmektir.
Müsbet hareket faziletfuruşluk yapmamak, kardeşlerin gıpta damarını tahrik etmemektir.
Müsbet hareket kırmamaktır, bozmamaktır, sabretmektir.
Müsbet hareket tamir etmektir, tahrip etmemektir.
Müsbet hareket şahsı merkeze almamaktır, şahs-ı maneviyeye itimad etmek ve sadakatle o kevser-i kuraniyede istikamette kalarak devam etmektir.
Müsbet hareket kusur aramamak, kusurları kavl-i leyyinle ben merkezli anlatmak ve tahakküm etmemektir
Müsbet hareket ihlas, tesanüt ve sadakat sıfatlarının bileşkesidir.
Abdulbaki