5 - Tolunoğulları Devleti (868 - 905)
-------------------------------------------
Abbasi Halifeliğinin toprakları içinde kurulan ilk bağımsız Türk-İslâm devleti Tolunoğullarıdır. Bu devletin özelliği, yönetici kadrosunun Türk, halkın ise Arap olmasıdır. Devletin kurucusu Tolunoğlu Ahmet'tir.
Ahmet'in babası Tolun, Buharalı bir Türk'tü. Abbasi halifesi Mutasım'ın hizmetinde görev yapmış ve taktir edilmişti. Ahmet de zeki ve cesaret sahibiydi. Bu sayede o da yükselmiş ve halifenin muhafız alayı komutanı olmuştu. 868 yılında Mısır'da çıkan karışıklık üzerine halife geniş yetki vererek Ahmet'i Mısır valisi yaptı. Ahmet kısa sürede karışıklılığı önledi. Sonrada Abbasi Devletinin zayıflamasını fırsat bilerek durumu uygun görüp bağımsızlığını ilan etti.
Emrindeki Türk Ordusunun gücüne dayanarak Mısır'da Tolunoğulları adında bir Türk Devleti kurdu.
Ahmet Mısır'dan sonra Suriye ve Filistin'i de ele geçirdi. Daha sonra devletin sınırları Günet-doğu Toroslara ve Irak'a kadar genişledi. Hama, Humus şehirlerini alan Ahmet Adana'ya kadar ilerledi. Tolunoğulları Devleti 868 ve 905 yılları arasında kısa bir dönem yaşadı. Fakat Tolunoğlu Ahmet burada adını ebedileştirdi. Maliyeyi düzelterek gelirleri artırdı. Halkın ağır vergiler altında ezilmesini önledi. Kuvvetbir ordu kurdu. Onun zamanında Mısır'da han, hamam, cami gibi bir çok mimari eser yapıldı. Tolunoğlu camii bu devrin en önemli eserlerinden biridir.
Başkent Fustat çok zengin ve büyük bir şehir haline geldi.
Tolunoğlu Ahmet, Suriye'yi aldıktan sonra güçlü bir donanma meydana getirdi. Akka şehrinde bir liman yaptırdı.
Tolunoğulları döneminde devletin kurucu unsuru Türk olmasına rağmen herkese eşit davranılmış, bu da halkın devlete karşı güven duymasını sağlamış, halkın refah düzeyide artmıştır. Ahmet, bilime ve sanata büyük değer vermiştir. Onun zamanında edebiyat, müzik ve bilimde gelişmeler oldu. 16 yıl hükümdarlık yapan Ahmet döneminde Fustat şehri zengin bir ticaret merkezi haline geldi. 884'de Ahmet'in ölümü üzerine devletin başına oğlu Hümaraveyh geçti. Onun zamanında da sınırlar genişlemeye devam etti. O Abbasi ordularını yenerek Musul ve Cezire'yi aldı.
Devlet Hümaraveyh'in 895'de ölümünden kısa süre sonra güçsüzleşti. Hümaraveyh'ten sonra gelen hükümdarlar ülkeyi iyi yönetemediler. İç karışıklıklar ve isyanlar çıktı. Ekonomik durumun bozulması da Tolunoğullarını sarstı. Abbasiler bu durumdan faydalanarak Mısır'ı ele geçirdiler ve 905 tarihinde Tolunoğulları Devletine son verdiler.
| Sercan ŞANAL | Alıntı Değildir | Kaynak Belirtmeden Yayın Yapmayınız... |
