Tıp dünyası ilginç bir gelişmeyle karşı karşıya. Yeni geliştirilen bir yöntem sayesinde artık bebekler 3 ebeveyne birden sahip olabilecek. Yeni geliştirilen bir yöntem, bir annenin kromozomlarını taşıyan yumurta çekirdeğinin taşıyıcının rahmine yerleştirilmesini, burada baba tarafından döllendikten sonra oluşan embriyonun yeniden annenin rahmine yerleştirilmesine olanak tanıyor. Böylece dünyaya gelen bir bebeğin, 3 ebeveyni, yani iki annesi bir de babası oluyor. Doğan bebek ise yüzde 99 oranında anne ve babasının, yüzde 1 oranında ise taşıyıcının genlerini taşıyor.

Tartışmaları da beraberinde getiren bu yönteme "üç ebeveynli IVF" tekniği deniyor. Bu yöntem ise annede bebeğe geçmesi muhtemel genetik hastalıkların önüne geçmek için kullanılıyor. Ancak bebeğin bu değişiklikler sonraki nesillere de geçebileceği için genetik yapısında kalıcı değişikliklere yol açabileceği belirtiliyor.

Dünyada binlerce kadında bulunan mitokondriyal hastalıklar, anneden bebeklere geçebiliyor ve bu da her yıl ortalama yüz bebeğin sakat ya da hastalıklı doğmasına neden oluyor. Bazı anneler ise doğan bebekleri öldüğü için 5 ya da altı tane çocuk yapmak durumunda kalıyor.

Söz konusu tekniğin geliştirildiği İngiltere"de Tıp Bilimleri Akademisi, Tıp Araştırmaları Konseyi"nin de aralarında bulunduğu 7 sağlık kuruluşu, İngiliz Sağlık Bakanlığı"na bir mektup yazarak, söz konusu tekniğin uygulanmasına yönelik yasa ve yönetmeliklerin bir an önce hazırlanması talebinde bulunnmuştu. Kuruluşların başkanları tarafından imzalanan mektupta böylece güvenliği ve etkinliği sağlandıktan sonra uygulamanın gecikmeksizin kullanılabileceğine dikkat çekilmişti.

Talebin ardından İngiliz Sağlık Bakanı Andrew Lansley, İnsan Aşılama ve Embriyoloji Otoritesi (HFEA) adı verilen bir paneli, tekniğin güvenli olup olmadığını araştırmakla görevlendirdi. Panel ise araştırmalarının sonunda tekniğin "güvensiz" olmadığını; ancak daha fazla araştırma yapılması gerektiğini not etti.

Ardından Sağlık Bakanı"ndan yeni bir talepte bulunan kuruluşlar, tekniğin uygulanması için bir takvim belirlenmesini istedi. Bakanlığın izin vermesi halinde belirlenecek takvimle "üç ebeveynli IVY" tekniği uygulanmaya başlanabilecek.

MİTOKONDRİYAL HASTALIK NEDİR?

Mitokondriler, hücrenin içinde güç paketleri olarak biliniyor. Hücre çekirdeğinin etrafındaki sitoplazmanın içinde bulunan mitokondriler, çekirdeğe enerji sağlıyor. Mitokondriler aynı zamanda ufak miktarda genetik materyal ve mutasyonlar taşıyor. Bu mutasyonlar ise organ bozukluğu veya körlük gibi semptomların olduğu ölümcül sorunlara neden olabiliyor.

Bazı kadınlar, kendileri hasta olmasalar bile mitokondriyal hastalıkların taşıyıcısı olabiliyor ve çocukları etkilenebiliyor. Hastalığın bebeğe geçmesini önleyen bu teknikle, annenin hastalıklı mitokondri içinde bulunan annenin yumurta hücresinin çekirdeği anneden alınarak sağlıklı bir mitokondriye sahip olan başka bir kadının yumurta hücresine yerleştiriliyor. Bu hücre, annenin genlerinin yüzde 99"unu taşıyor. Taşıyıcı annenin yumurta hücresindeki çekirdek ise, nakilden önce çıkartılıyor.

Söz konusu nakil ise döllenmeden önce ve sonra olmak üzere iki farklı şekilde gerçekleştiriliyor. Araştırmayı yürüten Tıp Araştırma Konseyi Başkan Yardımcısı Robin Lovell-Badge, bu iki teknik hakkında da daha fazla araştırma yapılması gerektiğini belirtiyor. Lovell-Badge, maymunlar üzerinde yaptıkları araştırmalarda bir sorunla karşılaşmadıklarını ve laboratuvarda geliştirilen insan yumurtası hücrelerinde de normal sonuçlarla karşılaştıklarını aktarıyor.

Mitokondriyal hastalığı bulunan Ruth Şafak adlı bir kişi da üzerinde vaka analizi yapılan hastalardan olmuş. 54 yaşındaki Ruth, kendisi hastalık taşımasa da şu an 20 yaşında olan oğlu Deniz tekerlekli sandalyede yaşıyor ve sürekli migren ağrıları çekiyor. Deniz 8 yaşına gelene kadar taşıyıcı olduğunu bilmediğini söyleyen Ruth Şafak, "Bu yöntemi eleştirecek olanlar sadece bu hastalığı taşıyacak olanlar olmalı" diyor.

CİHAN