Uzmanlar, günlük yaşamda sık sık karşılaştığımız nefes darlığı konusunda uyarıyor. Çoğu zaman ciddiye almadığımız nefes alamama durumu bazı hastalıkların belirtisi olabiliyor. Anadolu Sağlık Merkezi’nden Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Esra Sönmez Duman, nefes darlığı ile ilgili soruları yanıtladı.
- Nefes darlığı nedir?
Nefes darlığı, hava açlığı, nefes almada güçlük, solunumda hoşa gitmeyen ve kişiyi rahatsız eden bir farklılık, soluk alamama veya göğüste sıkışma hissi olarak tanımlanabilir. Tıpta dispne olarak adlandırdığımız nefes darlığı, tamamen subjektif bir yakınma olup hem hasta hem de sağlıklı kişilerde görülebilir. Göğüs Hastalıkları uzmanlarına en sık başvuru şikayetlerinden biridir. Sağlıklı kişilerde yüksek rakımda yaşamak, ağır egzersiz yapmak gibi durumlarda ortaya çıkabilen nefes darlığı metabolizmanın hızlanmasına bağlıdır ve normal sayılabilir. İstirahat halinde, günlük işleri yaparken veya az bir efor sonrası gelişen nefes darlığı çoğunlukla bir hastalığın belirtisidir ve doktora başvurup incelenmesi gerekir.
- Nefes darlığı neden meydana gelir?
Solunum sistemi ve/veya dolaşım sisteminin vücudun ihtiyacını karşılamada yetersiz kaldığı durumlarda nefes darlığı meydana gelir. Örneğin astım gibi havayolu hastalığı olan bir kişide akciğerlerin yeterince havalanamaması nefes darlığına neden olurken kalp yetersizliği gibi kalbin pompa gücünün zayıfladığı durumlarda sisteme yeterince kan sunulamaması nefes darlığına yol açar. Bunların dışında anemi (kansızlık, oksijen taşıyan kırmızı kan hücrelerimizin azlığı) de önemli bir nefes darlığı nedenidir.
- Daha çok kimlerde nefes darlığı görülür?
Nefes darlığı birçok hastalıkta görülebilmekle beraber en sık akciğer ve kalp hastalıklarında ortaya çıkmaktadır. Ani ve şiddetli bir şekilde ortaya çıkan nefes darlığı, akciğer embolisi (akciğer damarlarına pıhtı atması), pnömotoraks (akciğerin sönmesi), akut astım atağı, pnömoni (zatüre), kalp krizi gibi acil müdahale gerektiren hastalıkların ilk bulgusu olabilir. Eforla gelişen, zaman içinde giderek artan nefes darlığı ise kronik obstrüktif akciğer hastalığı, interstisyel akciğer hastalıkları, akciğer kanseri, akciğer zarı hastalıkları, iskemik kalp hastalığı, kapak hastalıkları, kalp yetersizliği, anemi, göğüs kafesi deformitesi veya kas hastalıklarına bağlı olarak görülebilir. Ayrıca akut bronşit ve zatürenin ilk bulgusu nefes darlığı olabilir.
- Hangi durumlarda doktora başvurmak gerekir?
Kişinin nefes darlığı hissetmesi doktora başvuruyu gerektirir. Özellikle ani gelişen şiddetli nefes darlığı acil durumdur ve hızla doktora başvurmak hayat kurtarıcı olacaktır. Fizik muayene ve hayati bulgular yol göstericidir. Öncelik sırası doktor tarafından belirlenmek üzere akciğer grafisi, solunum fonksiyon testleri, tam kan sayımı, EKG, kardiyak EKO, kardiyopulmoner egzersiz testleri gibi ileri tetkikler ile nefes darlığına yol açan hastalık tespit edilebilir. İleri tetkiklerde nefes darlığına sebep olacak herhangi bir bulguya rastlanmaz ise psikojenik nefes darlığı düşünülebilir. Bu durum hastanın altta yatan bir hastalığı olmaksızın nefes darlığı hissetmesidir.
- Nefes darlığı nasıl tedavi edilir?
Nefes darlığı bir hastalık değil belirtidir. Tedavi, nefes darlığına sebep olan hastalığın tanısını koymak ve uygun şekilde tedavi etmek ile olur. Örneğin astım atağı geçiren hastaya bronş gevşetici ilaçlar vererek, akciğer zarları arasında sıvı toplanmış ise sıvıyı boşaltarak, kansızlığı bağlı ise anemi tedavisi yaparak nefes darlığını tedavi edebilirsiniz.
- Tedavi edilmediği takdirde ne gibi sonuçlara yol açar?
Ani gelişen ve şiddetli nefes darlığı ile ortaya çıkan ve acil müdahale gerektiren akciğer embolisi, akciğerin sönmesi, kalp krizi, ağır astım atağı, zatürre ve solunum yetersizliği gibi hastalıkların müdahalesinde gecikmek hastanın hayatına mal olabilir, hızla en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH), interstisyel akciğer hastalıkları gibi hastalıklarda nefes darlığı önce eforla ortaya çıkar, süreç içinde sinsice ve yavaşça ilerleyerek şiddetini artırır. Hasta nefes darlığı ile yaşamaya o kadar alışır ki bu durumu normal solunum sanar hale gelebilir ve doktora başvurmaz. Bu durum hastalığının ilerlemesine ve hastanın solunum yetersizliğine girmesine sebep olabilir. Nefes darlığına sebep olan hastalığının tespit edilip uygun şekilde tedavi edilmesi hastalığın ilerlemesini önleyecek ve hastanın hayat kalitesini artıracaktır.
- Nefes darlığı nedir?
Nefes darlığı, hava açlığı, nefes almada güçlük, solunumda hoşa gitmeyen ve kişiyi rahatsız eden bir farklılık, soluk alamama veya göğüste sıkışma hissi olarak tanımlanabilir. Tıpta dispne olarak adlandırdığımız nefes darlığı, tamamen subjektif bir yakınma olup hem hasta hem de sağlıklı kişilerde görülebilir. Göğüs Hastalıkları uzmanlarına en sık başvuru şikayetlerinden biridir. Sağlıklı kişilerde yüksek rakımda yaşamak, ağır egzersiz yapmak gibi durumlarda ortaya çıkabilen nefes darlığı metabolizmanın hızlanmasına bağlıdır ve normal sayılabilir. İstirahat halinde, günlük işleri yaparken veya az bir efor sonrası gelişen nefes darlığı çoğunlukla bir hastalığın belirtisidir ve doktora başvurup incelenmesi gerekir.
- Nefes darlığı neden meydana gelir?
Solunum sistemi ve/veya dolaşım sisteminin vücudun ihtiyacını karşılamada yetersiz kaldığı durumlarda nefes darlığı meydana gelir. Örneğin astım gibi havayolu hastalığı olan bir kişide akciğerlerin yeterince havalanamaması nefes darlığına neden olurken kalp yetersizliği gibi kalbin pompa gücünün zayıfladığı durumlarda sisteme yeterince kan sunulamaması nefes darlığına yol açar. Bunların dışında anemi (kansızlık, oksijen taşıyan kırmızı kan hücrelerimizin azlığı) de önemli bir nefes darlığı nedenidir.
- Daha çok kimlerde nefes darlığı görülür?
Nefes darlığı birçok hastalıkta görülebilmekle beraber en sık akciğer ve kalp hastalıklarında ortaya çıkmaktadır. Ani ve şiddetli bir şekilde ortaya çıkan nefes darlığı, akciğer embolisi (akciğer damarlarına pıhtı atması), pnömotoraks (akciğerin sönmesi), akut astım atağı, pnömoni (zatüre), kalp krizi gibi acil müdahale gerektiren hastalıkların ilk bulgusu olabilir. Eforla gelişen, zaman içinde giderek artan nefes darlığı ise kronik obstrüktif akciğer hastalığı, interstisyel akciğer hastalıkları, akciğer kanseri, akciğer zarı hastalıkları, iskemik kalp hastalığı, kapak hastalıkları, kalp yetersizliği, anemi, göğüs kafesi deformitesi veya kas hastalıklarına bağlı olarak görülebilir. Ayrıca akut bronşit ve zatürenin ilk bulgusu nefes darlığı olabilir.
- Hangi durumlarda doktora başvurmak gerekir?
Kişinin nefes darlığı hissetmesi doktora başvuruyu gerektirir. Özellikle ani gelişen şiddetli nefes darlığı acil durumdur ve hızla doktora başvurmak hayat kurtarıcı olacaktır. Fizik muayene ve hayati bulgular yol göstericidir. Öncelik sırası doktor tarafından belirlenmek üzere akciğer grafisi, solunum fonksiyon testleri, tam kan sayımı, EKG, kardiyak EKO, kardiyopulmoner egzersiz testleri gibi ileri tetkikler ile nefes darlığına yol açan hastalık tespit edilebilir. İleri tetkiklerde nefes darlığına sebep olacak herhangi bir bulguya rastlanmaz ise psikojenik nefes darlığı düşünülebilir. Bu durum hastanın altta yatan bir hastalığı olmaksızın nefes darlığı hissetmesidir.
- Nefes darlığı nasıl tedavi edilir?
Nefes darlığı bir hastalık değil belirtidir. Tedavi, nefes darlığına sebep olan hastalığın tanısını koymak ve uygun şekilde tedavi etmek ile olur. Örneğin astım atağı geçiren hastaya bronş gevşetici ilaçlar vererek, akciğer zarları arasında sıvı toplanmış ise sıvıyı boşaltarak, kansızlığı bağlı ise anemi tedavisi yaparak nefes darlığını tedavi edebilirsiniz.
- Tedavi edilmediği takdirde ne gibi sonuçlara yol açar?
Ani gelişen ve şiddetli nefes darlığı ile ortaya çıkan ve acil müdahale gerektiren akciğer embolisi, akciğerin sönmesi, kalp krizi, ağır astım atağı, zatürre ve solunum yetersizliği gibi hastalıkların müdahalesinde gecikmek hastanın hayatına mal olabilir, hızla en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH), interstisyel akciğer hastalıkları gibi hastalıklarda nefes darlığı önce eforla ortaya çıkar, süreç içinde sinsice ve yavaşça ilerleyerek şiddetini artırır. Hasta nefes darlığı ile yaşamaya o kadar alışır ki bu durumu normal solunum sanar hale gelebilir ve doktora başvurmaz. Bu durum hastalığının ilerlemesine ve hastanın solunum yetersizliğine girmesine sebep olabilir. Nefes darlığına sebep olan hastalığının tespit edilip uygun şekilde tedavi edilmesi hastalığın ilerlemesini önleyecek ve hastanın hayat kalitesini artıracaktır.
