14/12/2004
Time dergisi kapağını yine uykuya ayırdı. Uyku bilinenin aksine vücudu dinlendirmek için değil beynin sağlıklı çalışması için gerekli. Beyin uyku sırasında enerji depoluyor, gün boyu öğrendiklerini ayrıştırıp hafızaya alıyor. 20 saat uykusuz kalan bir kişi yasal alkol sınırını aşmış kişiyle aynı reaksiyonu veriyor
Uykunun yalnızca vücudu dinlendirmek için değil beynin sağlıklı çalışmasını sağlamak için de gerekli olduğu ortaya çıktı. Bugüne kadar uykunun yalnızca vücudu yenilediği düşünülüyordu. Uykusuz kalanların yorgun düşmesi, hastalanması da buna bağlanıyordu.
Oysa uyku beden sağlığı için şart değil. Son araştırmalara göre kasların uykuya ihtiyacı yok. Uyumadan dinlendirilmeleri kendilerini yenilemeleri için yeterli. Organlar da uyku sırasında beynin aktif olup olmadığını algılamıyor ve bundan etkilenmiyor.
Sarhoş gibi oluyorlar
Ancak uyku tek başına tüm zihinsel aktivitelerin kontrolünü elinde tutuyor. Uykusuzluk beynin çalışma sistemini öylesine etkiliyor ki 20 saat uyumayan bir kişinin düşünce ve reaksiyon kapasitesi, yasal alkol sınırını geçmiş bir kişiyle aynı oluyor. Beynin düzenli uykudan nasıl faydalandığı ile ilgili 3 teori var:
1- Beyin uyku sırasında ayıkken yüklenen tüm bilgileri gözden geçiriyor ve gerekli merkezlere yerleştiriyor.
2- Beyin uyku sırasında enerji depoluyor. Gereksiz bilgileri atarak ertesi güne hazırlanıyor.
3- Uyku henüz açıklanamayan bir sistem sayesinde bisiklete binmek, piyano çalmak gibi yeteneklerin gelişmesini sağlıyor.
Yüzde 40 daha başarılı
Bugün birçok bilimadamı çalışmalarını üçüncü teoriye yoğunlaştırmış durumda... ABD''nin Boston kentindeki Beth Israel Kliniği''nde, uykunun birtakım yeteneklerin gelişmesini sağladığını kanıtlamak için şu deney yapıldı: Sağ ellerini kullanan deneklerden sol elleriyle 4-1-2-3 gibi bir sayı dizisi yazmaları istendi. 6 dakika sonunda bunların yüzde 70''i sol elleriyle yazmayı öğrendi.
Ancak uyuyanlar ve uyumayanlar arasında fark vardı. Sırayı gündüz saatlerinde öğrenenler 12 saat sonra yine test edildiklerinde sonuçlarda bir değişiklik görülmedi. Gece öğrenenler ise güzel bir uykudan sonra ertesi sabah kontrol edildi. Bu kişilerin sayıları, diğer gruba göre yüzde 20 daha hızlı ve yüzde 40 daha doğru yazdığı görüldü.
Uyumazsak ne olur?
İşte uykusuzluğun vücutta arattığı etkiler:
* Alyuvar sayısı azalır. Vücut hastalıklara karşı korumasız hale gelir.
* Kas gücü zayıflar.
* Kan şekeri dengesi bozulur.
* Nefes alış veriş ritmi bozulur.
* Vücut ısısı düşer.
* Görme ve konuşma bozuklukları başlar.
* Unutkanlık başgösterir.
* Stres hormonu salgılanır.
Bilimadamları uykuyu 2 parçaya ayırarak inceliyor
1. Nrem: Hücreler onarılıyor
Uzmanlara göre NREM en ilkel yaratıklardan en kompleks canlılara kadar tüm varlıkların yaşam süresini belirlemede hayati rol oynuyor. Çünkü uyku süresinin yüzde 75''ini oluşturan NREM sırasında hücreler onarılma, beyin de dinlenme fırsatı buluyor. Hücrelerin onarılması beden fonksiyonlarının ileriki yaşlarda da sürdürülebilmesi için büyük önem taşıyor.
2. Rem: Bilgiler depolanıyor
Uyku süresinin yüzde 25''lik son bölümünü oluşturan bu aşamada beynin öğrenme fonksiyonları harekete geçiyor. Beyin yüksek frekansta çalışmaya başlıyor. Beden hareketlenmesi tamamen dururken gözlerde çok hızlı kıpırdamalar oluyor. Bu nedenle de uykunun bu bölümüne "Rapid eye movement" (Hızlı göz hareketleri) adı veriliyor. Gün içinde öğrenilen bilgiler REM uykusu sırasında beyin tarafından analiz edilerek hafızaya depolanıyor.
