“2011 Emeklilik Reformu” kapsamındaki yasa değişikliğiyle önümüzdeki yıldan itibaren malülen emekliliğe geçiş şartları (Invaliditätspension) kolaylaşıyor. AB iç göçüne hazırlanan Avusturya´da;
“İstihdam operasyonu için düğmeye basıldı”
Sendika/Viyana- Avusturya iş piyasasını önümüzdeki dönem hareketli günler bekliyor. Krizin sonrası istihdamın yeniden canlanması ve özelliklede yeni AB üyesi ülkelerin önündeki engellerin 1 Mayısta tamamen kalkacak olması Avusturya´yı ister istemez bir dizi düzenlemeler yapmaya zorluyor. İç piyasasını ve kendi işgücünü kelimenin tam anlamıyla yeniden gözden geçiren Avusturya dinamikleşmeye kararlı gibi. Sağlık ve sosyal nedenlerle aktif iş yaşamına artık adapte olması mümkün olmayanları emekliliğe sevk etmenin maddi yükünü dahi göze almış durumda. Malülen emekliliğe getirilen kolaylıkta bu hesapları doğrular nitelikte. Sendika Gazetesi olarak yasanın kaleme alındığı Çalışma ve Sosyal Bakanlığından Dr. Walter Pöltner ile konunun ayrıntılarını sizler için görüştük.
2010 dilekçeleri eski yasadan işlem görecek
Geçtiğimiz hafta Bakanlar Kurulunda onaylanan yeni düzenleme (BBG) 1.1.2011 tarihinden itibaren geçerli olacak ve 2011 yılında yapılan başvuruları kapsayacak. Bu nedenle yeni yasaya tabi olmak için malülen emeklilik başvurularınız için mutlaka 2011 yılını bekleyin. 2010 yılında yapılan başvurular sonucu işlemler 2011 yılına sarksada yeni düzenlemeden faydalanamayacak yani eski yasaya göre değerlendirilecek. Yeni uygulama 50 yaş üstündekilerin emekli olmasına kolaylık getirirken, gençler açısından bazı engelleride birlikte getiriyor. Yasanın ayrıntıları incelendiğinde bu özellikler kendiliğinden anlaşılacaktır.
Emekliler 2011 için % 1,2 zamla enflasyona yenik düştü
Yeni yasanın gölgesinde sessiz sedasız uygulamaya konulan küçük bir ayrıntıda 2011 için emekli maaşları için öngörülen zam miktarı oldu. 2.000 euroya kadar olan maaşlara % 1,2 zam yapıldı. 2.310 euro üzerindeki emekli maaşları ise sıfır zamla bundan payını aldı. Sosyal yardım zamlarıda yine aynı şekilde % 1,2 zamlandı. Buna göre yeni sosyal yardım zammı (Ausgleichzulage) bir kişi için 793,40 euro olurken, çiftler için 1.189, 56 euro olarak açıklandı. Kriz nedeniyle bütçe açığı kapatmaya kararlı olan hükümet 2011 yılında Emeklilik Kurumu üzerinden ilk etapta yaklaşık 500 milyon euroluk bir tasarrufa gitmeyi hedefliyor. Enflasyonun altında kalan zamlarla yetinmeyen hükümet 2011 yılından itibaren emekli olanların 13. ve 14. aylıklarından da tasarruf etmeyi amaçlıyor. Buna göre emeklilikte 6 ayını doldurmayanlara Nisan ve Ekim aylarında yapılan 13. ve 14. ödemeler emekli olduğu süre göze alınarak yapılacak, yani bir maaş kadar ödeme yapılması artık mümkün olamayabilecek. Örnek vermek gerekirse Ocak ayında emekli olan Nisan ayında maaşının ancak 2/3 ´ü kadar bir ikramiye alabilecek.
Geriye yönelik borçlanma el yakacak
Yasada üzellikle gençleri ilgilendiren önemli bir ayrıntıda daha öncede olduğu gibi yüksekokul sürelerinin sigortaya tabi olabilmesi için satın alınması gerektiği. Ancak şimdi bu süreleri satın almak artık kolay olmayacak. 2011 yılından itibaren yüksekokul sürelerini satın almak isteyen sigortalı her bir ay için 957, 60 euroyu gözden çıkartmak zorunda. Yeni yasada yine uzun süre sigortalılıktan dolayı erken emekliliği hesap edenler için bir düzenlemede sözkonusu. Buna göre 1953 doğumlu erkekler ve 1958 doğumlu kadınlar eski yasaya tabi olmaya devam ederken, bu tarihten sonra doğanlar için (kadınlar için bir geçiş süreci mevcut) emeklilik yaşı en erken 62 olacak. 45 prim yılı ise bunun için getirilen önşart. Ancak bu sürelere belirli şartlarda çocuk bakım süreleri, hastalık ve işşizlik parası alınan süreler dahil edilebiliyor. Yeni yasada yer alan olumlu küçük bir ayrıntıda 62 ile (Korridorpension) erken emekli olanlarda düşüş katsayısının (Abschlagsbetrag) kalkması. Yine aynı şekilde emeklinin maddi yükünü hafifleten bir düzenlemede sağlık nedeniyle rehabilitasyon merkezleri için ödenen katkı paylarında indirime gidilmesi. 7,17 euro ile başlayan katkı payları gelir seviyesine göre 7 ila 17 euro arasında değişecek.
İkinci dilekçeyi vermek için 18 ay beklemek gerekiyor
Eski uygulamaya göre emekli adayı malülen emeklilik için ikinci dilekçesini 1 yıl bekledikten sonra verebiliyordu. Dilekçesini mahkeme süreci sonunda geri çektiğinde ise 1 yıl beklemeden hemen ikinci bir dilekçe vermek mümkün olabiliyordu. Önümüzdeki yılın başından itibaren artık ikinci dilekçe vermek için daha uzun bir süre beklemek gerekecek. Emekli adayı dilekçesine olumsuz yanıt alırsa ve mahkemeye başvurma süresini değerlendirmezse ikinci bir dilekçe için 18 ay beklemesi gerekecek. Yine aynı şekilde mahkemede dilekçesini geri çekenlerde ancak 9 ay sonra ikinci bir dilekçe verebilecekler. Değişmeyen uygulama ise, sağlık durumunun kütüye gittiğinin doktor raporu ile belgelenmesi halinde bu sürelerin eski uygulamada olduğu gibi işlevini kaybetmesi.
Dilekçe veren rehabilitasyonu göze alacak
Önümüzdeki yıldan itibaren malülen emeklilik dilekçesi verenler sadece tıbbi muayeneye tabi olmayacaklar aynı zamanda sağlık ve mesleki görüşme işlemlerini içeren bir tür rehabilitasyona tabi tutulacaklar. Rehabilitasyonun süresi ve içeriği kişiden kişiye göre değişiklik gösterebilecek. “Härtefallregelung” dediğimiz uygulama ile özellikle meslek eğitimi olmayan ve iş piyasasına girişinin önünde sağlık ve sosyal engelleri olanlar emekliliğe sevk edilecekler. Sağlık ve istihdam kriterlerine uymak kaydıyla kimlerin buna tabi olacakları veya olamayacakları Emeklilik Kasası sağlık ve meslek uzmanlarınca emekli adayı ile yapılan görüşme sonucu belirlenecek. Bu uygulama İş Kurumundan (AMS) işşizlik parası alınan esnada dilekçe vererek yurtdışına giden sağlıklı ve genç emekli adaylarını olumsuz etkileyeceğe benziyor. Fakat tersinden bakıldığında ve uygulamayı meslek eğitimi için fırsat olarak değerlendirdiğimizde ise kişiye rehabilitasyon sonucunda meslek yapma olanaklarının sunulması ise yasal hak olarak tanımlanıyor. Bu yasal hakkın kullanılabilmesi ve mesleki rehabilitasyonun amacına ulaşıp ulaşmayacağı kişinin sağlık ve genel yetenekleri gözönünde bulundurularak karara bağlanacak.
Yeni yasa ile 50 yaş üstünün önü açılıyor
1.1.2011 tarihinden itibaren yapılan başvurularda sağlık durumu nedeniyle sadece hafif işlerde (leichte Tätigkeiten) çalışabilir raporu verilen 50 yaş üstündeki emekli adayı eğer 30 sigorta yılına sahiplerse (en az 20 prim yılı /Beitragasjahre olmak kaydıyla) ve en az 12 ay işşizlerse tartışmasız doğrudan emekliye sevk edilecekler. Bu uygulama tamamen yeni bir uygulama olup 1.1.2011 tarihinden itibaren verilen dilekçeler için geçerli olacağından bu durumda olanların dilekçelerini mutlaka 2011 yılında vermelerini önemle tavsiye ediyoruz. Yeni uygulamanın getirdiği kolaylık sadece 50 yaş üstü ile sınırlı değil. Yasada 57 yaş ile dilekçe verenleride yakından ilgilendiren önemli bir değişiklik söz konusu. Buna göre 57 yaş ile başvuruda bulunan mesleksiz bir emekli adayının mesleki koruma (Berufsschutz) uygulamasından faydalanabilmesi için kendisinden istenilen son 15 yıl içerisinde 10 yıl aynı işi yapmış olma şartında yapılan küçük bir değişiklikle hastalık süreleride (Krankengeld) çalışma sürelerinden sayılacak. Bir aylık bir sürenin bile emekli davalarının kaybedilmesine yol açtığını düşünürsek bunun ufak ancak önemli bir ayrıntı olduğunu söylemek mümkün.
Sosyal adaletmi, kesin dönüş teşvikimi?
Sendika/Yorum- Emeklilik reformlarını ve yasal değişiklikleri 2000 yılından bu yana çok iyi takip eden biri olarak bu yeni uygulamanın sağlık nedenleri ile erken emekli olmak isteyenler için son derece olumlu ve yerinde bir karar olduğunu söylemek mümkün. “Härtefallregelung” dediğimiz uygulama ise kelimenin tam anlamıyla bizim vatandaşlarımız için biçilmiş kaftan. Mesleki koruması yok, hafif işlerde (gece bekçiliği, vestiyerlik, kasiyerlik v.s) çalışabilir bilirkişi raporlarıyla mahkeme tarafından emeklilik istemleri geri çevrilen binlerce vatandaşımız var. Yeni düzenleme ile 2011 yılında bunların büyük bir bölümü emekli olacak gibi gözüküyor. Ancak yasa her ne kadar çok cazip görünsede bazı önemli noktalara dikkat çekmekte kesinlikle fayda var. Herşeyden 50 yaş aktif iş yaşamından kopmak için oldukça genç bir yaş. Ciddi sağlık sorunlarınız yoksa gerek aile ve sosyal yaşamınızı olumsuz etkileme ihtimali yüksek olduğu için başvuruda bulunmadan önce çok iyi düşünmenizi öneririm. İkincisi, elbette ne kadar önce emekli olunursa o kadar düşük aylık alınacaktır. Emeklilik maaşını belirleyen faktörlerin sigortalının hizmet süresi, kaç yaşında emekli olduğu ve en iyi kazanç ortalaması olduğu düşünülürse, erken gidilen her bir yıl bir o kadar az sigorta, bir o kadar da genç emekli olmak anlamına gelir. Bu nedenle dilekçe vermeden önce emekli maaşınızın ne kadar olduğunu, daha ileriki yaşlarda ne kadar olacağını mutlaka öğreniniz. Bunun size açıklanması sadece iki dakikanızı alacak, ancak düşük emekli maaşı ile bir ömür geçireceksiniz. Vatandaşlarımız arasında 65 yaşında emekli aylıklarının artacağına dair çok yaygın bir yanlış anlama var. Bu kesinlikle doğru değildir. Bağlandığınız aylığın miktarı 90 yaşına gelsenizde sadece yıllık olağan zamlar kadar değişecektir.
Niyet okumak değil, iyi niyetle mantıklı bir yorum yapmak istedim ancak ister istemez insanın aklına bu yasayla Türkleri içeren bir çeşit Almanya benzeri kesin dönüşü teşvik provasımı yapılıyor sorusu geliyor.
Hasan KILIÇ
