Cümle kurulumu
 

simdi burada anlatcagim cünleri genel anlamda anlatiyorum, tabiki bir cümleyi cok cesitli cekilde kurmak mümkündür.

1. Tek bir fiil ile kurulan cümle

örnek:
burada özne-yüklem uyumlulugu gözlenir
yani butur bir cümlede özne basa gelir yüklem (fiil) ise kisilige cekimli olarak ikinci siraya gelir.

birde baska bir kisilikle bakalim

Ali und Ahmet lesen ein Buch
ali ve ahmet bir kitap okuyorlar

burda ise özne cogul (biz) oldugu icin fiilde ona uygun olarak 2. siraya gelmistir.

fiil, tarih veya saat ile kurulan bir cümle

o bugun saat 18de almanyaya gidiyor (fahren-vasitayla gitmek, sürmek)

a)Er fährt heute um 18 Uhr nach Deutschland
özne, yüklem, saat veya tarih, yer

bugun saat 18de o almanyaya gidiyor
b)Heute um 18Uhr fährt er nach Deutschland
tarih veya saat , yüklem, kisilik, yer

Burada görüldügü gibi cümleyi iki sekilde kurmak mümkündür.
aynen diger cümle gibi buradada özne yüklem uyumlugu vardir.

2. Kip belirteci (yardimci fill) ve ana fiil ile olusan bir cümle

istemek-möchten, gitmek-gehen (anafiil)

ben eve gitmek istiyorum

Ich möchte nach Hause gehen.

bu cümlede gördüldügü gibi kisilik basa, yardimci fill(KIP) ikinci sirya (özneye uyumlu olarak) vede ana fiil dedigim asil fiil ise mastar haliyle sona gelmis.
ana fiil daima yardimci fiil veya kip ile beraber oldugu zaman mastar haliyle sona gelir.

ahmet yarin aksam eve gitmek istemiyor
Ahmet möchte morgen Abend nicht nach Hause gehen.

yarin aksam ali eve gitmek istemiyor
Morgen Abend möchte Ahmet nicht nach Hause gehen.

3. ayrila bilen fiil ile kurulan cümle

aufstehen- uyanmak, kalkmak

ben saat 7de uyaniyorum (kalkiyorum)
Ich stehe um 7 Uhr auf.

burada gördügümüz ayrila bilen bir fiildir. bütür fiilleri cümlede bir kullanamayiz mutlaka ayirmak lazimdir.
(ayrila bilen fiileri sonraki derste gececegiz )


4. yardimci fiil, ayrila bilen fiil ile cümle

aufräumen-toplamak, düzenlemek
möchten-istemek

Sila odasiyi toplamak istemiyor
Sila möchte das Zimmer nicht aufräumen.

cümlede yardimci bir fiil oldugu anda ayrila bilen fiili ana fiil sifatini alir ve mastar haliyle yani hic bir ayrim yapmadan sona gelir.

bu bölüme ait fiil, kip ve yardimci fiil cekimiyle ilgili bilgileri 'sahis zamirleri, yardimci filler, ayrila bilen fiiller bölümlerinden alabilirsiniz'

buraya ilerki zamanlarda baska cümle türleride eklenilenicektir.

burada örneklerde kullandigim cümleler basit cümlelerdir,basta butür kolay cümlelerle baslarsak daha iyi olur diye düsündüm ve elimden geldigince sizlere en kolay sekilde anlatmaya calistim.
insallah bende türkce grammere uygun cümleler yazmisimdir :hoho: