an-yaninda, yanina
hinter-arkasinda, arkasina
neben-yaninda, yanina
unter-altinda, altina
zwischen-arasinda, arasina
auf-üstünde,üstüne
in-icinde, icine
über-üzerinde, üzerine
vor-önünde önüne
YUKARIDAKI ANLAMLARDAN DA GÖRÜLDÜGÜ GIBI; BU EDATLARIN -I VE -E HALIYLE KULLANILMALARI ANLAMLARINDA TEMEL BIR FARK YARATIR.
BUNLAR I HALIYLE KULLANILDIKLARI ZAMAN BIR YÖNE; BIR YERE DOGRU YAPILAN HAREKETI DILE GETIRIRLER.
BU EDATLAR -E HALINDE BULUNAN BIR EDATLA BIRLIKTE KULLANILDIKLARI TAKDIRDE ISE BIR YERDE VEYA BIR YÖNDE BULUNMAYI IFADE EDERLER.
-i haliyle birlikte: an den Tisch-masaya
e- haliyle birlikte: an dem Tisch-masada
-i haliyle birlikte: auf den Tisch-masanin üstüne
e- haliyle birlikte: aufdem Tisch-masanin üstünde
-i haliyle birlikte: hinter den Tisch-masanin arkasina
e- haliyle birlikte: hinter dem Tisch-masanin arkasinda
vs.
Bu edatlarla birlikte cok sik kullanilan ve edatin bir yöne, yere dogru hareket göstermesine veya sabit bir yerde bulunmayi ifade etmesine göre degisen fiilleride asagida kisaca hatirlamakdayim.
i haliyle kullanilan edatlarla birlikte:
stellen-koymak, (dik koymak)
setzen-oturtmak
legen- (yatik durumda) koymak
hängen-asmak
e-haliyle kullanilan edatlarla birlikte:
stehen-durmak
sitzen-oturmak
liegen-(yatik) bulunmak, durmak
hängen-asili durmak
yani burdan birseyi anlayabiliriz.
!!!!! eger e halinde bir edat kullanirsak fiili hareketsizligi ifade eden bir fiil olmali. Hatta cümledi edati anlamak icinde WO(nerede) soru kelimesiyle sorumasi gerekir.
Die Katze schläft unter dem Tisch. Kedi masanin altinda uyuyor.
Frage: Wo schläft die Katze?--Kedi nerede uyuyor?
Antwort: unter dem Tisch- masanin anltinda
bu örnekde görüldügü gibi schlafen fiili kullandim cünkü altinda oldugu icin haraketsiz bir fiil gerekiyordu.
!!!! eger i halinde bir edat kullanilirsak ozaman hareket gerektiren bir fiil gerekli ve sorarkende WOHIN (nereye) kullanilmali.
Die Schlange kriecht unter den Tisch. yilan masanin altina sürünüyor.
Frage: Wohin kriecht die Schlage? yilan nereye sürünüyor?
Antwort: unter den Tisch- masanin altina
Cümle kurar iken e hali ve i hali olduguna emin degilseniz Wo ve Wohinle soru sorararak isinizi kolaylastira bilirsiniz.
AN
1. An edati -e halindeki bir isimle birlikte kullanildigi zaman, gercek veya hayal edilen dikey bir yüzeye bitisik bulunmayi gösteriri. Bu anlamiyla an "yaninda, bitisinginde" veya sadece bitisiginde bulunulan isme eklenen "-de, -da" takilariyla Türkceye cevrilir.
Das Bild hängt an der Wand. Resim duvarda asili duruyor.
Die Fabrik liegt am Wald. Fabrika ormanin bitisigindedir.
AN EDATI DEM ILE BIRLIKTE OLDUGU ZAMAN KISALTILARAK "AM" SEKLINDE KULLANILIYOR.
2. An edati i halindeki bir isimle birlikte oldugu zaman ise, bir yüzeyi bitisik olmak üzere, o yönde yapilan bir hareketi gösteriri ve bu anlamiyla " yanina, bitisigine" veya sadece birlikte bulundugu isme eklenen "-e, -a, veya -ye, -ya" takilariyla Türkceye cevrilir.
Ich schreibe den Brief an meinen Freund. Mektubu arkadasima yaziyorum.
Die Mutter geht an die Tür. Anne kapiya gidiyor.
3. An edati zaman ifade eden isimlerle birlikte kullanildigi zaman ise oz zaman biriminin icinde bulunmayi gösterir ve -ehaliyle birlikte kullanilir.
Der Unfall passierte an diesem Tag. Kaza o gün cereyan etti.
Wir haben am Mitwoch eine wichtige Versammlung.
Carsamba günü önemli bir toplantimiz var.
4. An sayilariyla birlikte kullanildigi zaman tahminen bilinen bir miktari ifade eder ve "asagi yukari, yaklasik" gibi anlamlarda Türkceye cevrilir.
Er hat an 10 Pferde. Yaklasik on tane ati var.
5. bunun disinda erisilmeyecek kadar yüksekte bulunan bir yere dogru bir hareketi (i haliyle kullanilirsa) veya o yükseklikte bulunmayi (e haliyle kullanirsa) ifade eder.
Die Lampe hängt an der Decke. Lamba tavanda asili duruyor
Die Sonne steht hoch am Himmel. Günes gökte duruyor. (isiyor)
Der Ball fliegt an die Decke. Top tavana ucuyor.
6. an edatini cümle icinde kullanirken bircok fiilin bu edatla birlikte kullanmayi gerektirdigini unutmamak gerekir. Bu fiillerin en cok rastlanilanlarini kisaca hatirlatiyorum.
------------An edati ve an´dan sonraki ismin -i halinde bulunmasini gerektiren fiiller:
denken an- düsünmek
sich erinnern an - hatirlamak
schreiben an- yazmak
sich gewöhnen an- alismak
Der Junge denkt an seine Heimat. cocuk vatanini düsünüyor.
Er hat sich an seine Arbeit gewöhnt. isine alisti.
------------An edati ve an´dan sonraki ismin -e halinde bulunmasini gerektiren fiiller:
teilnehmen an-katilmak
zweifeln an-süphe etmek
erkennen an- tanimak, teshis etmek
sich stoßen an- carpmak
leiden an- sikayetci olmak, cekmek
sterben an- ölmek
sich rächen an- intikam almak
Mein Vater leidet an einer unheilbaren Krankheit. BAbam tedavisi mümkün olmayan bir hastaliktan sikayetci.
Wir erkennen ihn an seiner Stimme. Onun sesinden taniyoruz.
AUF
1. bu edat, -e halindeki bir isimle birlikte kullanildiginda yatay vir yüzeye temas ederek üstünde bulunmayi gösterir ve "üstünde" seklinde cevrilir.
Das Glas steht auf dem Stuhl. Bardak sandalyenin üstündedir.
Das Kind liegt auf der Straße. Cocuk caddede yatiyor.
2. Auf edati -e halinde bir isimle birlikte kullanildiginda kapali bir mekanda bulunmayi, bilhassa resmi bir dairede bulunmayi veya tatil, gezi, av gibi bos zaman degerlendirmeye yarayan seylerde bulunmayi ifade eder. Bu anlamiyla auf "üstünde" olarak cevirmek mümkün DEGILDIR.
Heute waren wir auf dem Rathaus. Bugün belediyedeydik.
Die Männer sind auf der Jagd. adamlar avdadir.
3. Auf edati ayrica yabanci dillerdeki bir sözcügün anlamini sormak veya söylemek icinde kullanilabilir.
Wie heißt das auf Deutsch? Bu Almanca nasil söyledir?, Almancada adi nedir?
4. Auf -i halindeki isimlerle birlikte kullanildiginda ise yatay bir düzeyin üstüne dogru yapilan bir hareketi dile getirir ve "üstüne" seklinde cevrilir.
Die Mutter setzt das KInd auf den Stuhl. Anne cocugu sandalyenin üstüne oturtuyor.
Ich lege meinen Bleistift auf das Buch. Kalemimi kitabin üstüne koyuyorum.
5. Bir dizi fiil mutlaka auf edatiyla kullanilmayi gerektiriyor. Asagida yazdigim fiillerle birlikte kullanilan auf edatindan sonra -I HALINDEKI ISIMLER GELIR.
warten auf- beklemek
sich freuen auf- sevinmek
achten auf- dikkat etmek
verzichten auf- feragat etmek
sich verlassen auf- güvenmek
hoffen auf- ümit etmek
Er achtet immer auf seine Worte- Sözlerine her zaman dikkat eder.
Wir hoffen auf gutes Wetter. Iyi hava ümit ediyoruz (Havanin iyi olmasini ümit ediyoruz)
HINTER
-->Hinter, -e halindeki bir isimle birlikte bulundugu takdirde bir cismin veya sahsin arkasinda bulunmayi ifade eder ve "arkasinda" seklinde Türceye cevrilir.
örnek:
Die Katze spielt hinter dem Sofa.
Kedi divanin arkasinda oynuyor.
Das Kind versteckt sich hinter dem Auto.
Cocuk arabanin arkasinda saklaniyor.
-->Hinter, -i halindeki bir isimle birlikte kullanildiginda ise bir seyin arkasina dogru yapilan hareketi anlatir ve "arkasina" seklinde cevrilir.
Wir legen alte Bilder hinter den Schrank.
Eski resimleri dolabin arkasina koyuyoruz.
Er stellt sich hinter den Zaun.
Catin arkasina doruyor.
IN
--> -e hlindeki isimlerle birlikte kullanildiginda kapali bir mekanin icinde bulunmayi ifade eder ve "icinde" seklinde cevrilir.
Deine KLeider liegen in diesem Schrank.
Elbiselerin bu dolapta bulunuyor.
Ich habe meine Bücher in meiner Tasche.
Kitaplarim cantamin icindedir.
IN edati DEM ile birlikte kullanildiginda IM seklinde kisaltilabilir. Türkceye cevrilisinde de "icinde" yerine kisaca isme eklenen "-de,-da" takilarini kullanmak mümkündür.
--> i halindeki isimlerle birlikte kullanildiginda ise kapali bir mekanin icine dogru yapilan bir hareketi gösterir ve "icine" seklinde cevrilir. "Icine" yerine isme eklenen "-e,-a veya -ye, -ya" takilarini kullanmakda mümkündür.
Hans geht in sein Zimmer.
Hans odasina gidiyor.
Die Mutter legt den Tipf in den Kühlschrank.
Anne tencereyi buzdolabina koyuyor.
--> IN edatini bir mekanla ilgili olmaksizin genel anlamda cesitli sekillerde de kullanmak mümkündür.
In der Wissenschaft gibt es mehrere Theorien.
Bilimde bircok teori vardir.
Er hat sich in seiner Ansicht geirrt.
Görüsünde, yanildi.
--> IN ayrica zaman gösteren isimlerle birlikte bir zaman biriminin icinde bulunmayi göstermek icinde kullanilabilir.
In diesen TAgen regnet es hier viel.
Bugünlerde burada cok yagmur yagiyor.
Ich komme in sechs Tagen wieder zurück.
Alti gün icinde tekrar geri gelecegim.
NEBEN
--> e halinde bir isimle birlikde kullanildiignda bir cisim veya sahsin yaninda veya yakinlarinda bulunmayi gösterir ve "yaninda" seklinde cevrilir.
Das Hotel ist neben dem Bahnhof.
Otel istasyonun yanindadir.
Der Stift liegt neben deinem Mantel.
Kalem paltonun yaninda bulunuyor.
--> i halindeki bir isimle kullanildigi takdirde bir cisim veya sahsin yanina dogru yapilan bir harketi gösteriri ve "yanina" olarak cevrilir.
Die Katze legt sich neben das Bett.
Kedi yatagin yanina uzaniyor (yatiyor)
Ali stellt den Stuhl neben den Schrank.
Ali sandalyeyi dolabin yanina koyuyor.
ÜBER
--> e halinde isimlerle birlikte kullanildiginda bir cisim veya sahsin arada bir temas olmaksizin üzerinde bulunmayi gösterir ve "üzerinde" olarak cevrilir.
Die Lampe hängt über dem Tisch.
Lamba masanin üzerinde asili duruyor.
Der Vogel fliegt über dem See.
Kus gölün üzerinde ucuyor.
--> i halindeki bir isimle birlikte kullanildigi zaman ise bir cisim veya sahsin üzerinden gecen veya üzerine dogru yapilan bir hareketi gösterir ve " üzerine" veya benzer sekillerde cevrilir.
Die Straße führt über die Grenze. Cadde sinirdan geciyor.
--> Über edati ayrica bir eylemin sebebini ifade etmek icinde kullanilabilr. Bu anlamda kullanildigi zamanda "hakkinda" veya benzer sekillerde cevrilebilir.
Der Chef ärgert sich über die Unordnung in der Fabrik.
Sef fabrikadaki düzensizlige kiziyor.
Er schreibt über seine Reise nach England.
O ingiltere seyahati hakkinda yaziyor.
--> Über, sayi veya zaman gösteren sözcüklerle birlikde kullanildiginda belirtilen birimlerin üzerinde ve fazlasinda olmayi gösterir.
Der Brief wiegt über 20 g
Mektup 20 gramin üzerinde.
Der Bau der neuen Fabrik dauerte über 2 Jahren.
Yeni fabrikanin insaati iki yildan fazla sürdü.
VOR
--> e halindeki isimlerle birlikte kullanildiginda bir seyin veya bir kisinin önünde bulunmayi gösterir.
Der Hund schläft vor der Tür.
Köpek kapinin önünde uyuyor.
DAs MÄdchen bleibt vor dem Schaufenster stehen.
Kiz vitrinin önünde duruyor.
--> i halindeki isimlerle birlikte kullanildiginda ise bir seyin önünde dogru yapilan bir hareketi dile getirir.
Er parkt sein Auto vor das Kino.
Arabasini sinemanin önüne park ediyor.
Wir legen die Teller vor die Gäste.
Tabaklari misafirlerin önüne koyuyoruz.
--> vor edati, apayri bir anlamda herhangi bir eylemin sebebini anlatmak icin de kullanilabilir.
Mein Vater ist blaß vor Ärger.
Babam öfkeden bembeyaz.
Ich schütze meine Blumen vor Kälte.
Ciceklerimi soguktan koruyorum.
-->zaman bildiren sözcüklerle birlikde kullanildiginda ise "önce" veya "kala" anlamina gelir.
Vor fünf Minuten war der Direktor hier.
Bes dakika önce müdür burdaydi.
Der Unfall passierte vor 14 Tagen.
Kaza 14 gün önce cereyan etti.
ZWISCHEN
-->e halinde kullanildigi zaman iki cisim veya sahsin arasinda bulunmayi gösterir ve "arasinda" seklinde cevrilir.
Der Junge sitzt zwischen zwei Damen.
Genc iki hanimin arasinda oturuyor.
Ich bin zwischen dem 1. und 3. Mai nicht in Istanbul.
1 ile 3 Mayis arasinda Istanbul´da degilim.
--> i halinde kullanildigi zaman iki seyin arasina dogru yapilan bir hareketi ifade eder.
Das Flugzeug stürzte zwischen die Häuser.
Ucak evlerin arasina düstü.
Wir bauen eine Hütte zwischen das Haus und die Mauer.
Ev ile duvar arasina bir kulübe insaa ediyoruz.
