Ortadoğu'da İslami uyanış ve İhvan ile Nahda tecrübesi
İlim ve Kültür Derneği (İLKE) bünyesinde M. Tahir Kılavuz, M. Hüseyin Mercan, Süleyman Güder tarafından ?Orta Doğu'da İslamcı Siyaset: Değişim Sürecinde Müslüman Kardeşler ve Nahda? adıyla bir rapor hazırlandı.
İlim ve Kültür Derneği (İLKE) bünyesinde M. Tahir Kılavuz, M. Hüseyin Mercan, Süleyman Güder tarafından ?Orta Doğu'da İslamcı Siyaset: Değişim Sürecinde Müslüman Kardeşler ve Nahda? adıyla bir rapor hazırlandı. Literatür taraması, tarihsel arka plan incelemesi, sıklıkla değişen güncel olayların takibi ve Mısır ile Tunus'a gerçekleştirilen bir araştırma gezisi esnasında yapılan mülakatlar sonucunda hazırlanan raporda, İslamcı hareketlerin, özelde ise devrimler sonrası büyük fırsat ve imtihanlara muhatap olan iki hareketin, yani Müslüman Kardeşler ve Nahda'nın, önündeki zorluklar ve yaşamış olduğu değişim-süreklilik ikilemi, hem fikrî hem de eylemsel yönden inceleniyor.
Raporda İhvan'ın kuruluş süreci şöyle anlatılıyor:
Mısır'da ortaya çıkan ve bazı Orta Doğu İslam ülkelerinde de faaliyet gösteren dinî-siyasi bir teşkilat ve hareket olan Müslüman Kardeşler (bundan böyle "Kardeşler") 1928'de Mısır'ın İsmâiliyye kentinde Hasan el-Benna tarafından kurulmuştur. Benna'nın 1949 yılında uğradığı suikast sonrasında hayatını kaybetmesinin ardından hareketin sonraki yıllardaki temsilcileri teşkilatın temel prensipleri dâhilinde hareket etmeye çalışmış ve hem siyasi yapı ile mücadele içinde olmuş hem de Mısır toplumunun İslami bir anlayış dâhilinde tanzim edilmesi için tebliğ ve eğitim faaliyetlerine devam edilmiştir. Cemal Abdünnâsır, Enver Sedat
ve Hüsnü Mübarek dönemlerinde KardeÅŸler mensupları türlü zorluklarla yüzleÅŸmek zorunda kalmış ve özellikle teÅŸkilatın yönetici kesiminin çoÄŸunluÄŸu defalarca ve uzun yıllar boyunca hapislerde kalmış ve sürgüne gönderilmiÅŸtir. KardeÅŸler'e yönelik uygulanan baskı ve ÅŸiddet politikaları hareket içinde bazı deÄŸiÅŸikliklerin de meydana gelmesine yol açmıştır.Â*KardeÅŸler'in 1990 sonrasındaki seyri incelendiÄŸinde Benna'nın inÅŸa ettiÄŸi temel ilkelerdenÂ*sapma olmamakla birlikte, teÅŸkilat içinde bir Islah (düzeltme/gözden geçirme/yenile(n)me)Â*Projesi baÅŸlatılmıştır. Islah Projesi çerçevesinde siyasi otorite ile kurulan iliÅŸkileri yenidenÂ*gözden geçirme durumu ve rejime karşı yürütülen açık siyasetin çeÅŸitli ÅŸekillerde dönüşüm geçirmesiyle uzlaşının da ön plana çıktığı bir anlayış hareket içinde meydana gelmiÅŸtir. Bu durum hareketin son yıllardaki liderlerinin açıklamalarında görülmektedir. AyrıcaÂ*KardeÅŸler'in aslından kopmadan açılımlar yapması ve yerel, bölgesel ve küresel boyuttaÂ*çeÅŸitli iliÅŸkiler geliÅŸtirmesi gerektiÄŸi hususu da bu dönemde sıkça tartışılmaya baÅŸlanmış- yaÅŸanmış ve yaÅŸanmakta olduÄŸu da gözlemlenmektedir. Ä°ktidar olduktan sonra kurulacakÂ*iliÅŸki biçimlerinin temel ilkelerin varlığını ne kadar süre daha devam ettirebileceÄŸi ise belirsiz bir durum olarak ortada durmaktadır. Bugünün KardeÅŸler Hareketi'nin 1930 ya daÂ*1940'ların Mısır'ındaki hareket olmadığı son tahlilde ifade edilebilir. Bununla birlikte hareketin önde gelenlerinin açıklamalarında tedrici bir ilerleme ve deÄŸiÅŸim ile muhafazakâr birÂ*tavrın benimsenmeye çalışıldığı göze çarpmaktadır.Â*
Raporda, araÅŸtırmanın iki sacayağını oluÅŸturan Mısır ve Tunus ‘taki Ä°slami hareketler şöyle tanımlanıyor:
Araştırmaya konu olan Mısır, herhangi bir Arap ülkesi, Müslüman Kardeşler hareketi de her
hangi bir hareket değildir. Hilafetin ilgasından sonraki dönemde İslami dinamizmi sürdü-
rerek var olan birçok İslami hareketin doğuşuna "anayurt" olmuş; 2011 Hüsnü Mübarek
rejimi sonrasındaysa Orta Doğu ülkelerinin umut kaynağı olmuştur.
Araştırmanın diğer sacayağı olan Tunus da bizim için artık Kuzey Afrika'dan herhangi bir ülke değildir.
2011 yılında tüm bölgeyi kasıp kavuran olaylara beşiklik etmiş bu ülke, yıllar yılı yaşamış olduğu katı
ve jakoben modernleÅŸme tecrübesiyle Türkiye'ye ne kadar da çok benzemektedir.Â*Bunu anlamak için Tunus'ta senelerce cereyan eden tartışmalara ve yaÅŸananlara bakmak kâfidir Ä°slami veya Ä°slamcı hareketler diye adlandırılan bu hareketlerin kimi bir âlimin; kimiyse bir münevverin önderliÄŸinde vücut bulmuÅŸtur. Ancak bu hareketler arasında etkileri bakımından belki de en önemlisi, bir öğretmenin giriÅŸimiyle ders ve sohbet halkaları ÅŸeklinde Mısır'ın Ä°smailiyye kentinde ortaya çıkmıştır. Hasan el-Benna isimli öğretmenin 1928'de mü-
tevazı bir topluluk olarak kurduğu Müslüman Kardeşler hareketi, kısa sürede tüm Mısır'a yayılmış ve hareket zamanla tüm İslam dünyasına yayılarak birçok ülkede ciddi anlamda etkili olmuştur. Öyle ki etkisi sadece Bilad-ı Şam'a değil, kısa sürede Mağrip'e, Anadolu'ya, Hint alt kıtasına ve Balkanlar'a kadar ulaşmıştır.
Mısır'daki Müslüman KardeÅŸler tecrübesi, etkili olduÄŸu ülkelerin tamamında, bu ülkelerin kendi toplumsal ve siyasal yapıları veÂ*dâhili sıkıntılarından dolayı örgütlü bir hareketin baÅŸlamasına yol açmasa da, Tunus'takiÂ*Nahda Hareketi'nin de aralarında bulunduÄŸu birçok harekete ilham kaynağı olmuÅŸtur
MISIR'DA Ä°SLAMÄ° UYANIÅž VE MÃœSLÃœMAN KARDEÅžLER TECRBÃœESÄ°
TUNUS'TA Ä°SLAMÄ° UYANIÅž VE NAHDA TECRÃœBESÄ°
Kaynak: Haber7
İlim ve Kültür Derneği (İLKE) bünyesinde M. Tahir Kılavuz, M. Hüseyin Mercan, Süleyman Güder tarafından ?Orta Doğu'da İslamcı Siyaset: Değişim Sürecinde Müslüman Kardeşler ve Nahda? adıyla bir rapor hazırlandı.
İlim ve Kültür Derneği (İLKE) bünyesinde M. Tahir Kılavuz, M. Hüseyin Mercan, Süleyman Güder tarafından ?Orta Doğu'da İslamcı Siyaset: Değişim Sürecinde Müslüman Kardeşler ve Nahda? adıyla bir rapor hazırlandı. Literatür taraması, tarihsel arka plan incelemesi, sıklıkla değişen güncel olayların takibi ve Mısır ile Tunus'a gerçekleştirilen bir araştırma gezisi esnasında yapılan mülakatlar sonucunda hazırlanan raporda, İslamcı hareketlerin, özelde ise devrimler sonrası büyük fırsat ve imtihanlara muhatap olan iki hareketin, yani Müslüman Kardeşler ve Nahda'nın, önündeki zorluklar ve yaşamış olduğu değişim-süreklilik ikilemi, hem fikrî hem de eylemsel yönden inceleniyor.
Raporda İhvan'ın kuruluş süreci şöyle anlatılıyor:
Mısır'da ortaya çıkan ve bazı Orta Doğu İslam ülkelerinde de faaliyet gösteren dinî-siyasi bir teşkilat ve hareket olan Müslüman Kardeşler (bundan böyle "Kardeşler") 1928'de Mısır'ın İsmâiliyye kentinde Hasan el-Benna tarafından kurulmuştur. Benna'nın 1949 yılında uğradığı suikast sonrasında hayatını kaybetmesinin ardından hareketin sonraki yıllardaki temsilcileri teşkilatın temel prensipleri dâhilinde hareket etmeye çalışmış ve hem siyasi yapı ile mücadele içinde olmuş hem de Mısır toplumunun İslami bir anlayış dâhilinde tanzim edilmesi için tebliğ ve eğitim faaliyetlerine devam edilmiştir. Cemal Abdünnâsır, Enver Sedat
ve Hüsnü Mübarek dönemlerinde KardeÅŸler mensupları türlü zorluklarla yüzleÅŸmek zorunda kalmış ve özellikle teÅŸkilatın yönetici kesiminin çoÄŸunluÄŸu defalarca ve uzun yıllar boyunca hapislerde kalmış ve sürgüne gönderilmiÅŸtir. KardeÅŸler'e yönelik uygulanan baskı ve ÅŸiddet politikaları hareket içinde bazı deÄŸiÅŸikliklerin de meydana gelmesine yol açmıştır.Â*KardeÅŸler'in 1990 sonrasındaki seyri incelendiÄŸinde Benna'nın inÅŸa ettiÄŸi temel ilkelerdenÂ*sapma olmamakla birlikte, teÅŸkilat içinde bir Islah (düzeltme/gözden geçirme/yenile(n)me)Â*Projesi baÅŸlatılmıştır. Islah Projesi çerçevesinde siyasi otorite ile kurulan iliÅŸkileri yenidenÂ*gözden geçirme durumu ve rejime karşı yürütülen açık siyasetin çeÅŸitli ÅŸekillerde dönüşüm geçirmesiyle uzlaşının da ön plana çıktığı bir anlayış hareket içinde meydana gelmiÅŸtir. Bu durum hareketin son yıllardaki liderlerinin açıklamalarında görülmektedir. AyrıcaÂ*KardeÅŸler'in aslından kopmadan açılımlar yapması ve yerel, bölgesel ve küresel boyuttaÂ*çeÅŸitli iliÅŸkiler geliÅŸtirmesi gerektiÄŸi hususu da bu dönemde sıkça tartışılmaya baÅŸlanmış- yaÅŸanmış ve yaÅŸanmakta olduÄŸu da gözlemlenmektedir. Ä°ktidar olduktan sonra kurulacakÂ*iliÅŸki biçimlerinin temel ilkelerin varlığını ne kadar süre daha devam ettirebileceÄŸi ise belirsiz bir durum olarak ortada durmaktadır. Bugünün KardeÅŸler Hareketi'nin 1930 ya daÂ*1940'ların Mısır'ındaki hareket olmadığı son tahlilde ifade edilebilir. Bununla birlikte hareketin önde gelenlerinin açıklamalarında tedrici bir ilerleme ve deÄŸiÅŸim ile muhafazakâr birÂ*tavrın benimsenmeye çalışıldığı göze çarpmaktadır.Â*
Raporda, araÅŸtırmanın iki sacayağını oluÅŸturan Mısır ve Tunus ‘taki Ä°slami hareketler şöyle tanımlanıyor:
Araştırmaya konu olan Mısır, herhangi bir Arap ülkesi, Müslüman Kardeşler hareketi de her
hangi bir hareket değildir. Hilafetin ilgasından sonraki dönemde İslami dinamizmi sürdü-
rerek var olan birçok İslami hareketin doğuşuna "anayurt" olmuş; 2011 Hüsnü Mübarek
rejimi sonrasındaysa Orta Doğu ülkelerinin umut kaynağı olmuştur.
Araştırmanın diğer sacayağı olan Tunus da bizim için artık Kuzey Afrika'dan herhangi bir ülke değildir.
2011 yılında tüm bölgeyi kasıp kavuran olaylara beşiklik etmiş bu ülke, yıllar yılı yaşamış olduğu katı
ve jakoben modernleÅŸme tecrübesiyle Türkiye'ye ne kadar da çok benzemektedir.Â*Bunu anlamak için Tunus'ta senelerce cereyan eden tartışmalara ve yaÅŸananlara bakmak kâfidir Ä°slami veya Ä°slamcı hareketler diye adlandırılan bu hareketlerin kimi bir âlimin; kimiyse bir münevverin önderliÄŸinde vücut bulmuÅŸtur. Ancak bu hareketler arasında etkileri bakımından belki de en önemlisi, bir öğretmenin giriÅŸimiyle ders ve sohbet halkaları ÅŸeklinde Mısır'ın Ä°smailiyye kentinde ortaya çıkmıştır. Hasan el-Benna isimli öğretmenin 1928'de mü-
tevazı bir topluluk olarak kurduğu Müslüman Kardeşler hareketi, kısa sürede tüm Mısır'a yayılmış ve hareket zamanla tüm İslam dünyasına yayılarak birçok ülkede ciddi anlamda etkili olmuştur. Öyle ki etkisi sadece Bilad-ı Şam'a değil, kısa sürede Mağrip'e, Anadolu'ya, Hint alt kıtasına ve Balkanlar'a kadar ulaşmıştır.
Mısır'daki Müslüman KardeÅŸler tecrübesi, etkili olduÄŸu ülkelerin tamamında, bu ülkelerin kendi toplumsal ve siyasal yapıları veÂ*dâhili sıkıntılarından dolayı örgütlü bir hareketin baÅŸlamasına yol açmasa da, Tunus'takiÂ*Nahda Hareketi'nin de aralarında bulunduÄŸu birçok harekete ilham kaynağı olmuÅŸtur
MISIR'DA Ä°SLAMÄ° UYANIÅž VE MÃœSLÃœMAN KARDEÅžLER TECRBÃœESÄ°
TUNUS'TA Ä°SLAMÄ° UYANIÅž VE NAHDA TECRÃœBESÄ°
Kaynak: Haber7
