Özellikle Kürtlerin İslamiyet’i kabul etmesiyle birlikte, İslamiyet’in yüklediği misyonla değer kazanan kadın, gerek toplumda gerekse de aile içindeki konumunda güzel örneklikler göstermiştir.
Toplumda ve ailede değişim, ancak bir ‘ana’ tarafından kabul edildiğinde süreklilik kazanabilir. Kürt kadınları, Kürt tarihi içinde bu misyonlarıyla hep var oldular. Toplumun vazgeçilmez bir parçası olan kadın; cesaretiyle, fedakârlıklarıyla toplumu ayakta tutan en önemli unsurdur. Zaferlere götüren yolların sağlam taşlarının özünde onlar vardır. Bu özellikleriyle Kürt kadını, İslam’la bilinçlendikten sonra nesillerin İslam Dini hakkında bilinçlenerek yaşamasına, önemli pratikler ortaya koymasına vesile olabilmiştir.
Özellikle aile fertlerinin(çocukların) bilinçli bir şekilde gelişmesinde ve bu hususta gelecek kuşaklara örneklik teşkil etmesinde Kürt kadının önemli bir yeri vardır. Kürt kadını yetiştirdiği evlatlarla, âlimlerle destanlaşmış ve Kürt tarihinde büyük insanların ve insanlığın iftihar tablolarının yetişmesinde önemli yer edinmiştir. Bu özelliklerini ise İslam’ın özünden almıştır. Bunlardan Bediüzzaman Said-i Kurdi, Şex Said, Bedirxan Bey sadece bir kaçıdır.
Kürt Kadınlarının İlme Yönelik Çabalarıİslam Tarihi boyunca Kürt kadınları, insanlığa birçok şey sunmuşlardır. Özellikle ilim ve Kur’an öğrenimine çok önem vermişlerdir. Aynı şekilde İslami ilimler için büyük medreseler yaptırmışlar ve bu medreselerden değerli âlimlerin yetiştirilmesi hususunda önemli katkıları olmuştur. Kürt kadınları gerek Eyyubiler döneminde gerekse de Kürt Emirlikleri döneminde, bununla beraber her çağda ve zamanda göstermiş oldukları ferdi çabalarla İslam medeniyetine güzel hizmetlerde bulunmuşlardır.
Medrese Alanında Kürt Kadınının Hizmetleri
Şam Berani (Hüsami) Medresesi: Medreseyi Sittu Şam Hanım yaptırır. Zamanın en büyük medreselerindendir. Çok sayıda vakfa sahip olan bu medrese, birçok talebe barındırmış ve aynı zamanda birçok âlim de yetiştirmiştir.
Şam Civani Medresesi:
Önceleri Sittu Şam’ın evi olan bu yer, daha sonra medreseye çevrilir.
Zümrüt Hanım:
Eyyübü Hanedanlığı’ndan olan Necmeddin Eyub’un kızı ve sultan Selahaddin’in kız kardeşi olan Zümrüt Hatun, Tel el-Sealipteki “Mescidi Zümrüt Hatun el-Kebir”i inşa ettirmiştir. Bunun yanı sıra çok sayıda okul ve cami de yaptırmıştır. Yine Şam’ın Zahir bölgesindeki medreseyi bizzat kendisi inşa etmiştir.
İlim ve Hadis Alanında Kürt Kadınıİslami bir toplumun parçası olup dini değerlerine hassasiyetle yaklaşıp bu doğrultuda da toplum içerisinde çalışmalarıyla çağa ışık tutmuş Kürt şahsiyetleri olmuştur. Statüsüz bir toplumun parçası olan Kürt kadınlarının ortaya koymuş olduğu birçok çalışma, günümüzde ne yazık ki bilinmemekle birlikte, bu çalışmaların isimleri dahi duyulmamıştır.
Fahrünnisa Şühde Dinoriye; Dinor, Kürdistan’da dağlık bir beldenin ismidir. Bir grup ulema, Fahrünnisa Şühde’nin ismini buradan almış olduğunu ifade eder. Yaşadığı dönemde “Allah’a kulluk görevini yapan“, “Irak’ın dayanağı”, “kadınların en değerlisi”, “en kıymetli” isimleriyle vasıflandırılır. İmam Zehebi onun için “Şühde dindar, abid ve saliha biriydi. Babası ona birçok kimseden hadis dinletti ve Irak’ın dayanağı oldu” der.
Şühde, takva sahibi bir kadındır. Babası kendisini eğitir ve aynı zamanda hadis şeyhlerinin hadis halkalarında bulunur. Birçok kimseden hadis duymuştur ve zamanın ehline kaynaklık etmiştir. Kendisi âlim sayılır. Aynı zamanda en güzel hat yazan odur. Hattının güzel olmasından dolayı “Kâtibe” veya “Sittu Kâtibe” diye anılırdı.
Fatma Milyeeldîn:
Fatma Hanım da Kürt halkının en büyük eksikliği olan eğitimsizliği gidermek isteyen ve bu alanda çalışma yürütenler arasında yerini almıştır. Fatma Hanım, Şex Mahmut Berzenci hükümetinde Maliye Bakanı olan Ahmet Bey’in eşidir. Süleymaniye’de 1926 yılında El-Zehra adında bir kadın okulu açmıştır. Kendisi de bu okulda öğretmenlik yaparak 25 yaşının üzerinde olan birçok bayanın ilerleyen yaşlarına rağmen öğrenim görmesini sağlamıştır. Bu okula, zengin-fakir, sınıf gözetmeksizin birçok bayan alınmıştır.
Esma: H. 715 (M.1315.) yılında doğan Esma, Ahmed bin Hüseyin el-Hakkâri’nin kızıdır. Ünlü bir hadisçi olan Esma, Ahmed bin İdris el-Hamevi ve Fadıl Ramazan’ın yanında eğitim görmüştür.
Emetullah: Ebu Ali bin el-Şarap el-Kürdi’nin kızıdır. Hicri 9. yüzyılda salih âlimler arasında yer alır. ‘El Zaul’lami’ adlı eserin icazetini veren Emetullah, 60 yaşında vefat etmiştir.
Ummu Muhammed: Yusuf el- Hakkâri’nin kızı olan Ummu Muhammed, ünlü hadis rivayetçileri arasında yer alır. Zamanının birçok âlimi Ummu Muhammedi dinleyip, kendisinden hadis öğrenmişlerdir.
Cuveriye: El Hakkari’nin kızı olan Cuveriye, ünlü bir hadisçidir. Birçok kişiden ilim tahsil etmiştir. H. 712 (M.1312) yılında 90 yaşında vefat etmiştir.
Şöhret el-Dineweriye:
Ünlü yazarlardan olan Şöhret el-Dineweriye, Bağdat’ta doğup büyümüştür. Sayısız birçok âlimden ders almıştır. Fahrunnisa adıyla da anılır. Şöhret el-Dineweriye, başarısıyla bazı âlimlerin ve yazarların eserlerine konu olmuş, kendisinden övgüyle söz edilmiştir.
Nesibe Hatun:
Eyyubi Hanedanından olan Nesibe Hatun, zamanın ünlü hadisçileri arasında yer alır.
Ve bugün, Allahu Teala’ya binlerce defa hamd olsun ki Müslüman Kürt kadınları düne kıyasla çok daha bilinçli ve eğitimliler. Günümüz Kürt coğrafyasında artık binlerce Leyla Kasımlar, Nevrin Şerwanlar, Ayşe Şanlar var. İnşallah daha da olacaklar.
KAYNAKLAR;
1- İslam Tarihinde Kürt Kadını, “Muhammed Hayr Yusuf”
2- Geçmişten Günümüze Kürt Kadını, “Mehmet Bayrak”
3- Irak Kürtleri, “Kerim Yıldız”
4- Tarihin Tarihi, Kürtlerde Tarih, Tarihte Kadın; “Dr. Kemal Mazhar Ahmed”
5- Kürtler, “Bazil Nikitin”
6- Kürt ve Kürdistan Ünlüleri, “Mehmet Emin Zeki Bey”
7- Tîroj sayı:31
8- Bir El Kitabı Olarak Kürtler, “Mehrdad R. Izady”
9- Kocgiri Ulusal Kurtulus Hareketi (Apec yayinlari)
10- Alişer “Evin Çicek”
11- Kürdistan Tarihinde Dersim “Dr.Nuri Dersimi”
12- KurdistanTime / KurdistanTime
13- Kadın ve Savaş “Gülbahar Köker”
14- “Rewşa Jinên Kurd”, Yusuf Budak (Kendisi de: “Dengê Kurdistan” dan faydalanmıştır)
15- Navdarên Kurd “Nevin Güngör”
16- celadet.com
17- Amîda Kurd
18- Semakurd 17/3/2007 (Dr.Ebdilmecît Şêxo)