Son Rus çarı Nikolay Aleksandroviç, 1 Kasım 1894'te babasının ölümü üzerine tahta çıktı. 26 Mayıs 1896'da Moskova'da taç giydi. 26 Kasım 1894'te evlendiği ve tutkuyla bağlı olduğu karısı, üzerinde güçlü bir etkiye sahipti. Karısının etkisiyle çevresine topladığı Rasputin gibi mistiklere ve telkinle iyileştirme gücü olan kişilere danışmadan karar vermiyor, entelektüel açıdan kendisinden üstün olduklarını düşündüğü ve ayrıcalıklarını elinden almalarından korktuğu bakanlarına güvenmiyordu.
Rusya'nın uluslararası yükümlülükleri karşısındaki umursamaz tutumu ve saflığıyla zaman zaman Rus diplomatlarını zor duruma soktu. Uzakdoğu'ya ilişkin yayılmacı planları Japonlarca engellenen Nikolay, dikkatini Balkanlar'a çevirdi. Nikolay Slavların Millliyetçi isteklerine sempati besliyor ve Boğazlar'ı denetim altına almak için sabırsızlanıyordu.
Avusturya arşidükü Franz Ferdinand'ın Sarajevo'da öldürülmesinden sonra savaşı engelleyebilmek için yoğun diplomatik çaba harcadı. Ama, ordudan gelen baskılar karşısında 30 Temmuz 1914'te genel seferberlik ilan etmek zorunda kaldı. I. Dünya Savaşı monarşiye geçici olarak güç kazandırdıysa da, Nikolay halkının kendisinden beklediği şeylerin hiçbirini yapamadı.
Yönetici kadrolarla halk arasındaki uçurum giderek büyüdü. Nikolay, Aleksandra'nın kışkırtmasıyla, 5 Eylül 1915'te babasının kuzeni Büyük Prens Nikolay'ı görevden alarak başkomutanlığı bizzat üstlendi. Bolşevik İhtilâlinden sonra Nikolay ve ailesi 16 Temmuz gecesi hapsedildikleri evin bodrumunda öldürüldü. Cesetleri yakıldı ve terk edilmiş bir maden ocağına bırakıldı.
