Eleştirmen ve yazar Fethi Naci (İsmail Naci Kalpakçıoğlu), 3 Nisan 1927 tarihinde Giresun’da doğdu. İlk ve ortaöğrenimini Giresun ve Erzurum’da tamamlayan Naci, 1949 yılında İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesinden mezun oldu.
Gençliğinde 1.5 ay cezaevinde kaldı
Kurucuları arasında bulunduğu Yüksek Tahsil Gençlik Derneği yöneticiliğinden dolayı 1951 yılında tutuklanan Naci, 1,5 ay kadar Sultanahmet Cezaevinde kaldıktan sonra salıverildi. Uzun süre İstanbul’da bir fabrikada muhasebecilik yapan Naci, 1965 yılı Nisan ayında görevine son verilince Gerçek Yayınevini kurdu. O tarihten sonra yazarlık ve yayımcılık yapan Fethi Naci, Cumhuriyet gazetesinin haftalık kitap ekindeki eleştiri yazılarını sürdürüyordu.
Çok sevdiği babaannesinin ölümü üzerine kaleme aldığı ilk yazısı 1943 yılında Erzurum gazetesinde yayımlanan Naci’nin Behçet Necatigil’in ilk kitabı "Kapalı Çarşı" üzerine yaptığı ilk eleştiri yazısı, 1945-46 kışında Aksu dergisinde yayımlandı.
1960’ın en beğenilen eleştirmeni
1953’te babasının adını kendi adına ekleyerek, "Fethi Naci" adıyla yazmaya Naci, Dost dergisinin düzenlediği soruşturmada 1960’ın en beğenilen eleştirmeni seçildi.
1962 yılında Türkiye İşçi Partisi’ne giren Fethi Naci, Vatan Gazetesi ve Sosyal Adalet dergisinde siyasal yazılar yazdı. Partiyle ilişkisi kesildikten sonra aynı doğrultudaki yazılarını Yön’de ve bir süre yönetimine katıldığı Ant dergisinde sürdüren Naci, 1968’de siyasal yazılarına son vererek "100 Soruda" dizisini çıkarmaya başlayarak edebiyata kesin dönüş yaptı.
Yazar, ilk yapıtıyla toplumcu sanatın ilkelerini koymaya çalışan ve bilimsel bir tutumu benimseyen bir eleştirmen olarak tanındı.
Eleştirmen ve yazar Fethi Naci (İsmail Naci Kalpakçıoğlu), 23 Temmuz 2008 günü'İstanbul Cihangir’deki evinde sabaha karşı vefat etti.
Eleştirmen, yazar ve yayıncı Fethi Naci, arkasında dev bir kitaplık bırakarak yaşama gözlerini yumdu. Fethi Naci, "yaşayan son büyük eleştirmen" olarak kabul ediliyordu.
Yapıtları
"Bir Hikayeci: Sait Faik-Bir Romancı: Yaşar Kemal" adlı yapıtıyla 1991 Sedat Simavi Vakfı Edebiyat Ödülünü alan Fethi Naci’nin yapıtları arasında şu kitaplar yer aldı:
"İnsan Tükenmez (1956)", "Gerçek Saygısı (1959)", "Azgelişmiş Ülkeler ve Sosyalizm (1965)", "Emperyalizm Nedir? (1965)", "Azgelişmiş Ülkelerde Askeri Darbeler ve Demokrasi (1966)", "Kompradorsuz Türkiye (1967)", "100 Soruda Atatürk’ün Temel Görüşleri (1968)", "On Türk Romanı (1971)", "Edebiyat Yazıları (1976)", "100 Soruda Türkiye’de Roman ve Toplumsal Değişme (1981)", "Eleştiri Günlüğü (1986)", "Bir Hikayeci: Sait Faik-Bir Romancı: Yaşar Kemal (1990)", "Gücünü Yitiren Edebiyat (1990)", "Roman ve Yaşam (1992)", "Eleştiride 40 Yıl (1994)", "40 Yılda 40 Roman (1994)", "Reşat Nuri’nin Romancılığı (1995)", "50 Türk Romanı (1997)", "Şiir Yazıları (1997)", "60 Türk Romanı (1998)", "Kıskanmak (1998)", "Sait Faik’in Hikayeciliği (1998)", "Yaşar Kemal’in Romancılığı (1998)", "Yüzyılın 100 Türk Romanı (1999)" ve "Dönüp Baktığımda (1999)".
.:: Edebiyat örgütleri ::.
Fethi Naci’nin ölümü, edebiyat çevrelerinde derin üzüntü yarattı. Edebiyat örgütleri yaptıkları açıklamada, Naci’nin ölümünü Türkiye için büyük bir kayıp olarak değerlendirdiler. Edebiyat örgütlerinin açıklamaları şöyle:
Dünya Yazarlar Birliği (PEN) Türkiye Merkezi Başkanı Tarık Günersen:
Fethi Naci, hayatını büyük bir ciddiyetle Türkiye’de roman sanatının gelişmesine adamış bir şahsiyetti. Doğurgan bir kışkırtıcılığı vardı. Eleştirileri tekrar tekrar okunacaktır. Kendinse şükran borçluyuz."
Türkiye Yazarlar Birliği Genel Başkanı Doç. Dr. Hicabi Kırlangıç:'
“Türkiye için büyük bir kayıptır. Eleştirinin tam olarak kurumsallaşamadığı bir ülkede çok önemli görevler üstlenmiş biriydi. Eleştiriye yön veren bir isimdi ve herkesimden insan onun eleştirilerine bakmak zorunda idi. Bizim için ani ve zamansız bir ölüm oldu, o açıdan çok üzgünüz. Edebiyat camiasına başsağlığı ve ailesine sabırlar diliyorum.
Türkiye Yazarlar Sendikası Genel Başkanı Enver Ercan:
Türk edebiyatında özellikle roman ve öykü alanında sözünün ağırlığı olan etkili bir eleştirmendi. Hemen hemen her yazar onun yazdıklarını dikkate alırdı. Bana göre Nurullah Ataç ekolünden gelen, nesnel ölçütlerden hareket etse de öznel bakış açısı daha öne çıkan bir eleştirmendi. O eleştirici çizgisinin son büyük temsilcisiydi.
