Askeri Hakimler Kanun ile Bazı kanunlarda değişiklik yapılmasına ilişkin kanun tasarısı Meclis'e sunuldu. Tasarıya göre Yüce Divan'da yargılanacak asker kişilerle ilgili soruşturma açılması konusu da netlik kazandı.
Askeri Hakimler Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına ilişkin Kanun Tasarısı Meclis Başkanlığı"na sunuldu. Tasarıya göre, askerlik hizmetini yapmış kişiler de askeri hakim adayı olabilecek. Askeri hakimlerin sıkıyönetim askeri mahkemelerinde görevlendirilebilmelerine imkan tanıyan düzenleme yürürlükten kaldırılacak.
Tasarıya göre, Yüce Divan"da yargılanacak asker kişilerle ilgili görevleriyle ilgili suçlar nedeniyle soruşturma açılmasına, Genelkurmay Başkanı, Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri Komutanları hakkında Başbakan, Jandarma Genel Komutanı hakkında ise İçişleri Bakanı karar verecek. Yüksek Askeri Şura"nın terfi işlemleri ile kadrosuzluk nedeniyle emekliye ayırma hariç her türlü ilişik kesme kararları Milli Savunma Bakanı"nın askeri hakimler hakkında verdiği disiplin cezaları yargı denetimine açılacak.
Meclis Başkanlığı"na sunulan ve toplam 85 maddeden oluşan tasarı, 12 Eylül referandumuyla kabul edilen anayasa değişikliğinde yer alan Anayasanın TSK ve askeri yargı ile ilgili bazı maddelerinde yapılan değişikliklere uyum amacını taşıyor. Tasarı, askerlik hizmetini yapmış kişilerin de askeri hakim adayı olabilmesine imkan sağlıyor. Bu kişiler de kıdem ve kademe ilerlemesi yapabilecek. Askeri mahkeme kadrolarında görev yapan askeri hakimler ile askeri savcılara idari sicil verilmesi uygulamasına son verilecek. Birinci sınıf hakimliğe geçebilmek için binbaşı rütbesinde bulunma zorunluluğu kaldırılacak, askeri hakimlik mesleğinde 12 yılın doldurulması şartı aranacak.
-ASKERİ HAKİMLER MİLLİ SAVUNMA BAKANLIĞI"NCA ATANACAK-
Tasarıya göre, askeri hakimler, ilgili kuvvet komutanlığının teklifi üzerine Milli Savunma Bakanlığınca atanacak. Askeri hakimlerin sıkıyönetim askeri mahkemelerinde görevlendirilebilmelerine imkan tanıyan düzenleme yürürlükten kaldırılacak. Askeri hakimler ek ödeme, mali, sosyal hak ve yardımlar ile özlük hakları bakımında eşit hakim ve savcılar hakkında hükümlere tabi olacak. Somut delillere dayanan isimsiz ve ihbarsız ihbar ve şikayetler hakkında da araştırma ve inceleme yapılabilecek. Askeri hakimlerin, görevlerinden dolayı veya görevleri sırasında işledikleri suçlar ile askeri yargıya tabi suçlarından dolayı haklarında yürütülecek kovuşturma, Askeri Yargıtay"da yapılacak. Askeri hakimler, genel yargıya tabi şahsi suçlarında, sivil mahkemelerde yargılanacak. Askeri hakimler aleyhinde açılan davalar da sivil mahkemelerce görülecek.
-ANAYASAL DÜZENE KARŞI İŞLENEN SUÇLAR SİVİL MAHKEMELERDE GÖRÜLECEK-
Tasarıya göre, Askeri Yargıtay"da daire sayısı Genelkurmay"ın uygun görmesi şartına bağlı olmaktan çıkarılacak. Birinci sınıf askeri hakimler, hangi rütbede olursa olsun Askeri Yargıtay üyesi olabilecek. Kolordu, Ordu ve Kuvvet Komutanlıkları ile Genelkurmay Başkanlığı teşkilatında askeri mahkeme kurulması zorunluluğu kaldırılacak. Genelkurmay Başkanlığının bulunduğu yerde Milli Savunma Bakanlığınca bir askeri mahkeme kurulacak.
Askeri mahkemeler, asker kişiler tarafından işlenen, askeri suçlara ilişkin davalara bakacak. Devletin güvenliğine, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlara ilişkin tüm davalar, adliye mahkemelerinde görülecek.
-SORUŞTURMA AÇILMASINA BAŞBAKAN KARAR VERECEK-
Tasarıya göre, Yüce Divan"da yargılanacak asker kişilerin görevleriyle ilgili suçlar nedeniyle soruşturma açılmasına, Genelkurmay Başkanı, Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri Komutanları hakkında Başbakan, Jandarma Genel Komutanı hakkında ise İçişleri Bakanı karar verecek. Görevleriyle ilgili suçlarına ilişkin herhangi bir ihbar veya şikayet aldıklarında veya böyle bir durumu öğrendiklerinde, Genelkurmay Başkanı ve kuvvet komutanları hakkında Başbakan ve Jandarma Genel Komutanı hakkında İçişleri Bakanı araştırma, gerekiyorsa ön inceleme yaptırarak soruşturma izni verilmesine veya verilmemesine karar verecek. Ön inceleme, izin vermeye yetkili merci tarafından bizzat yapılabileceği gibi, görevlendireceği denetim elemanları eliyle de yaptırılabilecek. Bu şekilde görevlendirilen kişiler, 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkındaki kanunda ön inceleme ile görevlendirilen kişilere tanınan yetkilere haiz olacak. Soruşturma izni verilmesi halinde soruşturma dosyası Yargıtay Başkanlığı"na gönderilecek. Yargıtay Başkanı ilgililer hakkında kovuşturma açılmasına lüzum olup olmadığına karar verilmek üzere konuyu Yargıtay Ceza Genel Kurulu"na intikal ettirecek. Ceza Genel Kurulu tarafından kovuşturma açılmasına yer olup olmadığının belirlenmesi için gizli oyla üç üyeden oluşan bir komisyon oluşturulacak. Komisyon, Cumhuriyet Savcısının soruşturma yetkisine sahip olup, yapacağı soruşturma sırasında hakim kararı alınması gereken hususlarda Yargıtay"ın ilgili ceza dairesine başvuracak. Komisyon yaptığı soruşturma sonucunu bir rapor ile tespit ederek Ceza Genel Kurulu"na sunacak. Bu rapor üzerine de Ceza Genel Kurulu"nda yapılacak görüşme sonunda kovuşturmaya yer olmadığına karar verildiği takdirde, kararın bir örneği ilgiliye, bir örneği de varsa şikayetçiye tebliğ olunmak üzere Yargıtay Başkanlığı"na sunulacak. Bu karar kesin olacak. Ceza Genel Kurulu kovuşturmanın açılmasına karar verdiği takdirde soruşturma dosyası Yargıtay Başkanlığı tarafından Yüce Divan"a sunulmak üzere Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı"na gönderilecek. Genelkurmay Başkanı, Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri komutanları, Jandarma Genel Komutanı, ve askeri hakim sınıfına mensup generaller ve amiraller dışındaki general ve amiraller, askeri mahkemelere tabi suçlarından dolayı özel olarak yetkilendirilen, Genelkurmay Başkanlığının bulunduğu yerde kurulan askeri mahkemede yargılanacak.
-ASKERİ YÜKSEK İDARE MAHKEMESİ KADROLARI MİLLİ SAVUNMA BAKANLIĞI KADROSUNDA OLACAK-
Askerlerin, askeri yargıya tabi suçlarında soruşturma ve kovuşturma yapılması, teşkilatında adli müşavirlik bulunan kıta komutanı veya askeri kurum amirinin soruşturma izni vermesi şartına bağlı olacak. Soruşturma izni verilmemesine ilişkin karara karşı askeri savcı ve şikayetçiye, Askeri Yüksek İdare Mahkemesinde itiraz edebilme hakkı tanınacak. Ağır ceza mahkemesinin görevine giren suçlarla veya gecikmesinde sakınca bulunan hallerde askeri savcılara derhal soruşturmaya başlama yetkisi verilecek. Askeri savcılar, ancak hakim tarafından yapılabilecek olan bir soruşturma işlemine gerek görürlerse, bu taleplerini bulundukları yerdeki veya soruşturma işleminin yapıldığı yerdeki askeri mahkemeden yoksa sulh ceza hakiminden talep edecek. Askeri Yüksek İdare Mahkemesinin kadroları, hiyerarşik bir bağlantı olmaksızın Milli Savunma Bakanlığı kadrolarında gösterilecek. Askeri Yüksek İdare Mahkemesinin, daire sayısının artırılabilmesi Genelkurmay Başkanlığının uygun görmesi şartına bağlı olmaktan çıkarılacak. Daireler Kurulu'nun oluşturulmasında duyulan üye ihtiyacını karşılamak amacıyla dairelerin askeri hakim üye sayısı artırılacak. Dairelerdeki üye sayısı 6"dan, 8"e yükseltilecek. Buna göre, üyelerden altısı askeri hakim, ikisi kurmay subay olacak.
-YAŞ KARARLARINA YARGI YOLU-
YAŞ"ın terfi işlemleri ile kadrosuzluk nedeniyle emekliye ayırma hariç her türlü ilişik kesme kararları, sıkıyönetim komutanlarının Sıkıyönetim Kanununda yazılı tasarrufları, Milli Savunma Bakanı"nın, askeri hakimler hakkında verdiği disiplin cezaları, disiplin amirlerince TSK"da görevli sivil memurlar hakkında verilen tüm disiplin cezaları yargı denetimine açılacak. (ANKA/SON)
