TBMM Genel Kurulunda, ''temel yasa'' olarak bölümler halinde görüşülen Sayıştay Kanunu Teklifinin 2. bölümü kabul edildi.
Bu bölümde kabul edilen maddelere göre, Sayıştay Başkanının teklifi ve Sayıştay Genel Kurulunun kararı ile gerek görülen illerde denetim grup başkanlıkları kurulabilecek.
Denetim grup başkanlıkları, Sayıştayın denetimi altındaki bütün kamu idarelerinin sektör ve faaliyet bütünlüğünü kapsayacak, kalkınma planları, yıllık programlar ile stratejik planları izleyecek şekilde oluşturulacak.
Sayıştay Başsavcısı, Sayıştayca belirtilen süreler içerisinde verilmeyen hesapları takip edecek, hesabı ve istenilen bilgi, belgeleri vermeyen sorumlular ve diğer ilgililer hakkında gerekli işlemleri yapacak. Savcı, oy hakkı bulunmamak üzere yargılamaya katılacak ve görüşünü açıklayacak.
-DENETİM VE RAPORLAMA-
Sayıştay tarafından yerindelik denetimi yapılamayacak, idarenin takdir yetkisini sınırlayacak ve ortadan kaldıracak karar alamayacak. Denetim, genel kabul görmüş uluslararası denetim standartlarına uygun olarak yürütülecek.
Sayıştay ve denetçiler, denetim faaliyetini bağımsız, tarafsız olarak yürütecek. Sayıştaya, denetim görevinin planlanması, programlanması ve yürütülmesinde talimat verilemeyecek.
Denetimler, güncel denetim metodolojilerinin uygulanmasında gerekli özen gösterilerek gerçekleştirilecek.
Kalite güvencesinin sağlanması için denetimin her aşaması denetim standartlarına, stratejik planlara, denetim programlarına ve mesleki etik kurallarına uygunluğu açısından sürekli gözden geçirilecek.
-DÜZENLİLİK VE PERFORMANS DENETİMLERİ-
Sayıştay denetimi; düzenlilik denetimi ve performans denetimini kapsayacak.
Düzenlilik denetimi; kamu idarelerinin gelir, gider, mal ile diğer hesap ve işlemlerinin kanunlara, diğer hukuki düzenlemelere uygun olup olmadığının tespiti, kamu idarelerinin mali rapor ve tablolarının, bunlara dayanak oluşturan ve ihtiyaç duyulan her türlü belgelerin değerlendirilerek, bunların güvenilirliği, doğruluğu hakkında görüş bildirilmesi, mali yönetim ve iç kontrol sistemlerinin değerlendirilmesi suretiyle gerçekleştirilecek.
Performans denetimi de hesap verme sorumluluğu çerçevesinde, idarelerce belirlenen hedef ve göstergelerle ilgili olarak faaliyet sonuçlarının ölçülmesiyle gerçekleştirilecek.
Bu denetimler sonucunda denetimle ilgili olan, denetimden kaynaklanan ya da açıklanması gerekli görülen diğer konular da rapor edilebilecek.
Denetimler; denetimin planlanması, denetim programının hazırlanarak uygulanması, sonuçların ve tavsiyelerin raporlanması,hazırlanan raporların TBMM'ye sunulması ve ilgili kamu idaresine gönderilmesi, raporların izlenmesi aşamalarından oluşacak.
Kamu idarelerinin düzenlilik ve performans denetimleri sonucunda denetim grup başkanlıklarınca düzenlenen denetim raporları, idareler itibariyle birleştirilecek ve bir örneği Sayıştay Başkanlığınca ilgili kamu idaresine gönderilecek.
Denetim raporları, kamu idaresinin üst yöneticisi tarafından, raporun alındığı tarihten itibaren 30 gün içinde cevaplandırılacak. Bu cevaplar da dikkate alınarak yeniden düzenlenen denetim raporları, Sayıştay dairelerinin görüşleri alınmak üzere raporun ilgili olduğu yılın bitimini takip eden Mayıs ayı sonuna kadar Sayıştay Başkanlığına sunulacak. Raporlara, kamu idarelerinin cevapları da eklenecek.
Daireler, raporlar hakkındaki görüşlerini 15 Temmuza kadar Sayıştay Başkanlığına sunacak. Daireler; denetim raporları hakkında görüş oluştururken, söz konusu raporların kanunda öngörülen amaç, çerçeve ve sınırlar içinde olup olmadığı yönünden inceleme yapacak, bunlara uygunluk taşımayan raporların düzeltilmesine ilişkin görüşünü Sayıştay Başkanlığına sunacak.
-DIŞ DENETİM GENEL DEĞERLENDİRME RAPORLARI-
Dış denetim genel değerlendirme raporu hazırlanacak ve Rapor Değerlendirme Kurulunun görüşü alınacak. Dış denetim genel değerlendirme raporu ile Kurulca görüş bildirilen kamu idarelerine ilişkin denetim raporları, Sayıştay Başkanınca genel uygunluk bildirimi ile birlikte TBMM'ye sunulacak.
Dış denetim sonuçları, kurum veya konu bazında, müstakil raporlar halinde de TBMM'ye sunulabilecek.
Dış denetim genel değerlendirme raporu, faaliyet genel değerlendirme raporu ve kanunda belirtilen diğer raporlar ve değerlendirmeler çerçevesinde TBMM, kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasına ilişkin olarak, kamu idarelerinin yönetim ve hesap verme sorumluluklarını görüşecek. Bu görüşmelere, Sayıştay Başkanı veya denetimden sorumlu başkan yardımcısı ile kamu idarelerinin üst yönetici veya görevlendireceği yardımcısının ilgili bakanla birlikte katılması zorunlu olacak.
Kamu idarelerince gönderilen idare faaliyet raporları, İçişleri Bakanlığının hazırladığı mahalli idareler genel faaliyet raporu ve Maliye Bakanlığının hazırladığı genel faaliyet raporu, denetim grup başkanlıklarınca, denetim sonuçları da dikkate alınarak değerlendirilecek. Mahalli idarelerin idare faaliyet raporları hakkındaki Sayıştay değerlendirmesinin birer örnekleri İçişleri Bakanlığı ve ilgili mahalli idarenin meclisine gönderilecek.
-MALİYE BAKANI GEREKLİ ÖNLEMLERİ ALACAK-
Maliye Bakanlığınca yayımlanan bir yıla ait mali istatistikler, izleyen yılın Mart ayı içinde; hazırlanma, yayımlanma, doğruluk, güvenilirlik ve önceden belirlenmiş standartlara uygunluk bakımından denetim grup başkanlıklarınca değerlendirilecek.
Bu amaçla düzenlenen değerlendirme raporu, Sayıştay Başkanınca Rapor Değerlendirme Kurulunun görüşü de alındıktan sonra TBMM'ye sunulacak ve Maliye Bakanlığına gönderilecek. Raporda yer alan değerlendirmelere ilişkin olarak Maliye Bakanı gerekli önlemleri alacak.
Sayıştay, merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri için düzenleyeceği genel uygunluk bildirimini, kesin hesap kanun tasarısının verilmesinden başlayarak en geç 75 gün içinde TBMM'ye sunacak.
Kesin hesap kanunu tasarısı ve genel uygunluk bildiriminin TBMM'ye verilmiş olması, ilgili yıla ait Sayıştayca sonuçlandırılamamış denetim ve hesap yargılamasını önlemeyecek ve hesapların kesin hükme bağlandığı anlamına gelmeyecek.
Genel uygunluk bildiriminin sunulmasından sonra kesin hesaplara ilişkin olarak ortaya çıkacak bulgular, ilk genel uygunluk bildirimi ile birlikte ek olarak TBMM'ye sunulacak.
-RAPORLAR KAMUOYUNA DUYURULACAK-
Sayıştay raporları, TBMM'ye sunulduğu ve ilgili kamu idarelerine verildiği tarihten itibaren 15 gün içerisinde, kanunların açıklanmasını yasakladığı durumlar hariç, Sayıştay Başkanı veya görevlendireceği başkan yardımcısı tarafından kamuoyuna duyurulacak.
Savunma, güvenlik ve istihbarat ile ilgili kamu idarelerinin elindeki taşınırların denetimi sonucunda hazırlanacak raporların kamuoyuna duyurulmasına ilişkin hususlar; Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenecek.
TBMM Başkanlığı, Sayıştaydan, denetime tabi olup olmadığına bakılmaksızın, tüm kamu kurum ve kuruluşların hesap ve işlemleri ile her türlü kurum, kuruluş, fon, işletme, şirket, kooperatif, birlik, vakıf ve derneklerin hesap ve işlemlerinin denetlenmesini talep edebilecek. TBMM'den gelen denetim taleplerine öncelik verilecek. Cumhurbaşkanlığı bu hüküm kapsamı dışında tutulacak.
Sayıştay Başkanı, denetçilerin, denetimler sırasında gerekli görmesi halinde, meslek mensuplarının koordinasyonunda çalışmak ve geçici olmak üzere Sayıştay dışından uzman çalıştırabilecek.
-SORUMLULARDAN SAVUNMA ALINACAK-
Denetçiler, genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin hesap ve işlemlerinin denetimi sırasında kamu zararına yol açan bir durum tespit ederse, sorumluların savunmaları alınarak mali yıl sonu itibariyle yargılamaya esas rapor düzenlenecek.
Daire Başkanları, dairelerine verilen yargılamaya esas raporlar hakkında başsavcılığın yazılı düşüncesini alacak.
Daireler tarafından yapılan hesap yargılaması sonucunda; hesap ve işlemlerin yasal düzenlemelere uygunluğuna veya kamu zararının sorumlulardan tazminine hükmedilecek.
Gerekçeli olarak düzenlenecek Sayıştay ilamları; sorumlulara, sorumluların bağlı olduğu kamu idarelerine, genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri için Maliye Bakanlığına, ilgili muhasebe birimine, başsavcılığa tebliğ edilecek.
-İLAMLAR, SAYIŞTAY TEMYİZ KURULUNDA TEMYİZ EDİLECEK-
Sayıştay dairelerince verilen ilamlar, Sayıştay Temyiz Kurulunda temyiz edilebilecek. Bu kurulca verilen kararlar kesin olacak.
Temyiz, yargılamanın iadesi ve karar düzeltilmesi talepleri, Sayıştay Başkanlığına dilekçeyle iletilecek.
Yargılamanın iadesini, ilgililer isteyebilecek ya da Sayıştay dairelerince de doğrudan doğruya buna karar verilecek. Yargılamanın iadesi isteminde bulunulma süresi, ilamın tebliğinden itibaren 5 yılı geçemeyecek. Yargılamanın iadesi istemi, hükmü veren dairece incelenecek ve ilk olarak yargılamanın iadesi talebinin kabulü veya reddine karar verilecek. TBMM'ce kesinhesap kanunu tasarısının karara bağlanmış olması, şahıs borçlarını etkilemeyecek.
Sayıştay Başkanı, işin gereği ve ibraz edilen belgelerin içeriği bir olduğu halde, aynı konu hakkında dairelerce veya Temyiz Kurulunca verilen birbirine aykırı ilamları, içtihadın birleştirilmesi için Genel Kurula gönderecek. Sayıştay Başkanı, birleşmiş içtihadın değiştirilmesini isteyebilecek. İçtihatların birleştirilmesi veya değiştirilmesi kararlarına, Sayıştay daire ve kurulları, kamu idareleri ve sorumlular uymak zorunda olacak.
Danıştay ve Sayıştayın vergi, benzeri mali yükümlülükler ve ödevler hakkında kesinleşmiş kararları arasındaki uyuşmazlıklarda, ilgililerin başvuruları üzerine, Sayıştay kararı yargılamanın iadesi yoluyla görüşülerek, uyuşmazlık Danıştay kararı doğrultusunda giderilecek.
