ABD Avrasya Enerji Özel Temsilcisi Richard Morningstar, Rus gazına olan bağımlılığı azaltma amacıyla, Hazar Denizi'nden Avrupa'ya doğalgaz taşınması için geliştirilen ''Güney Koridoru''na desteklerinin tam olduğunu söyledi.
ABD Dışişleri Bakanlığı'nın Avrasya Enerji Özel Temsilcisi Richard Morningstar, Rus gazına olan bağımlılığı azaltma amacıyla, Hazar Denizi'nden Avrupa'ya doğalgaz taşınması için geliştirilen ''Güney Koridoru''na ülkesinin tam desteğini dile getirerek, ''Bu koridorun hayata geçeceğine hiç olmadığı kadar ikna olmuş durumdayım'' dedi.
Morningstar, Johns Hopkins Üniversitesi İleri Uluslararası Çalışmalar Okulu'na (SAIS) bağlı Orta Asya-Kafkas Enstitüsü'nün düzenlediği ''Hazar Denizi'nin Küresel Enerjideki Değişen Rolü'' başlıklı toplantıda konuştu.
Morningstar, ABD olarak Güney Koridoru'nu, içerdiği tüm projelerle birlikte bir bütün olarak desteklediklerini ve enerji konusunda dengeli bir politika yürüttüklerini belirtti. ''Güney Koridoru'nun hayata geçeceğine hiç olmadığı kadar ikna olmuş durumdayım'' ifadesini kullanan Morningstar, 7 Haziran'da Türkiye ile Azerbaycan arasında imzalanan doğalgaz anlaşmasının da, ''"Güney Koridoru'na kapıların açılmasına" katkı sağladığını dile getirdi.
Güney Koridoru içinde özellikle bir boru hattına destek vermeleri gibi bir durumun olmadığını ifade eden Morningstar, Güney Koridoru bünyesindeki Nabucco, ITGI (Türkiye-Yunanistan-İtalya hattı) ve TAP (Trans-Adriyatik hattı) projelerine işaret ederek, bu projelerin hepsinin avantaj ve dezavantajlarına değindi. Morningstar, Şahdeniz 2 konsorsiyumunun önümüzdeki aylarda gazını hangi hatta satacağına dair karar vermek durumunda olduğuna dikkati çekerek, ''Teoride, tercih edilebilir proje Nabucco olabilir. Siyasi ve stratejik bakımdan en avantajlısı'' dedi. Bununla birlikte, Nabucco ile ilgili cevaplanması gereken soruların da bulunduğunu belirten Morningstar, ''gazın nereden geleceği ve projenin ne kadara mal olacağının'' bu noktada öne çıkan sorular olduğunu kaydetti.
-GÜNEY KORİDORU...-
Güney Koridoru'na Azerbaycan'a ek olarak gaz sağlayabilecek ülkeler arasında Türkmenistan'ı örnek veren Morningstar, ''Ancak dürüst olmam gerekirse, bunun kısa vadede pek muhtemel olmadığını düşünüyorum. Türkmenistan'ın, kendi siyasi nedenlerinden dolayı böyle bir karar vermede yavaş davranacağını sanıyorum, ama göreceğiz'' diye konuştu.
Morningstar, Güney Koridoru'na gaz tedarik edebilecek diğer bir ülkenin ise Irak olduğunu, Irak'ın kuzeyindeki bölgeden gaz sağlanmasının çok önemli olacağını, ancak Irak'ta da yeni hükümetin kurulması gerektiğini kaydetti.
İngiliz petrol şirketi BP ile Azerbaycan devlet petrol şirketi SOCAR arasında Hazar Denizi'nde yeni petrol sahasının geliştirilmesi konusunda imzalanan anlaşmanın da önem taşıdığını dile getiren Morningstar, bu girişimin başarılı olması halinde, Azerbaycan'dan Nabucco hattını doldurmada bir noktada yeterli gazın sağlanabileceğini söyledi.
ITGI ve TAP doğal gaz boru hatlarının da, daha küçük olmaları, daha az bedellerinin bulunması ve piyasalara daha hızlı ulaşmalarının öngörülmesi gibi avantajlara sahip olduğunu belirten Morningstar, ancak bu hatlarla ilgili de bazı sorunlar olduğunu kaydederek, ''ITGI ya da TAP ile BOTAŞ arasında, Türkiye'deki mevcut altyapının modernizasyonu konusunda anlaşmalar imzalanmasını gerektirecek. Bu anlaşmalara varılması kolay olmayacak, bunun masraflarını kim karşılayacak? Sonra, eğer ITGI ya da TAP'ı seçerseniz, eldeki gaz miktarı arttığında ne yapacaksınız? Bunlar meseleler'' dedi.
-''EN ESNEK PROJE KAZANACAK''-
Morningstar, şöyle devam etti:
''Nihayetinde bence, en esnek yaklaşıma sahip proje kazanacak. Daha küçük miktarda gazla, aşamalı temelde başlayıp, daha büyük boru hattına doğru evrilen projenin, üreticiler açısından en cazip proje olacağını düşünüyorum. Bana göre, şirketlerin ve ilgili herkesin ticari yaratıcılık göstermesinin zamanı geldi. Belki bundan birkaç yıl sonra göreceklerimiz bizi şaşırtacak, ancak temel nokta şu ki, Güney Koridoru hayata geçecek. Nihayetinde bu bölgeden çok miktarda gaz geliyor olacak.''
Toplantıda Morningstar, diğer konuşmacı Hayfa Üniversitesi Siyaset Bilimi Okulu öğretim üyesi Dr.Brenda Shaffer'ın, ''ABD'nin, Türkiye-Ermenistan ilişkilerinin normalleşmesini öngören protokol sürecine gösterdiği ilgiyi, Yukarı Karabağ meselesinin çözümüne aynı oranda göstermediğini" ima eden sözlerine itiraz ederek, ''Bu doğru değil. Bu, şu anki Amerikan yönetiminde yer alan kişileri sürekli meşgul eden bir konu. Yönetim, bu konunun çözümü için aşırı faaliyet içinde. Hem ABD Başkanı Barack Obama, hem de ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton, her iki ülkenin liderleriyle çok sayıda görüşmeler yaptı. Yukarı Karabağ konusunda az çaba gösterdiğimizi söylemek adil değil'' dedi.
Yukarı Karabağ meselesinin hala çözülememesinin ''büyük utanç'' olduğunu ifade eden Morningstar, çözümün her iki ülkenin de çıkarına olduğunu, böyle bir durumda, Ermenistan'ın bölgedeki enerji yapısının önemli bir parçası olabileceğini belirtti. Morningstar, Türkiye ile ABD arasında enerji konusunda ilişkilerin mükemmel olduğunu da sözlerine ekledi.
