Merkez Bankası, Eylül Ayı Fiyat Gelişmeleri konulu açıklaması ile Türkiye İstatistik Kurumu tarafından dün yayımlanan Eylül ayına ilişkin fiyat artışlarını değerlendirdi. Merkez Bankasına göre enflasyonun gerekçesi şöyle:
Merkez Bankası, eylül ayı enflasyonunda, işlenmemiş gıda fiyatlarındaki keskin yükselişin belirleyeceği olduğunu ve işlenmemiş gıda haricindeki alt gruplarda enflasyonun genelde olumlu bir eğilim sergilediğini bildirdi. Banka, yılın son çeyreğinden itibaren enflasyonun kademeli bir düşüş sergileyeceğinin tahmin edildiğini de belirtti. Açıklamada, Eylül ayında tüketici fiyatlarının yüzde 1,23 oranında arttığı ve yıllık enflasyonun da 0,91 puan yükselerek yüzde 9,24 düzeyinde gerçekleştiği hatırlatıldı.
Eylül ayında mal grubu fiyatlarının yüzde 1,58, hizmet grubu fiyatlarının ise yüzde 0,23 oranında arttığı, böylelikle yıllık enflasyonun mal grubunda yüzde 11,06'ya yükselirken, hizmet grubunda yüzde 4,20'ye gerilediği ifade edilen açıklamada, hizmet grubu yıllı enflasyonundaki istikrarlı yavaşlamanın sürdüğü belirtildi.
Bu gelişmede, cep telefonu görüşme ücretlerinde gözlenen düşüşün etkisiyle aylık bazda yüzde 1,82 oranında gerileyen haberleşme hizmetleri fiyatlarının önemli rol oynadığı, böylece yemek ve ulaştırma hariç hizmet grubu fiyatlarında yıllık enflasyonun geçen aya kıyasla 1 puan azalarak yüzde 1,85 ile oldukça düşük bir seviyede gerçekleştiği kaydedildi.
Enerji fiyatları Eylül ayında yüzde 0,42 oranında artarken, grup yıllık enflasyonu yüzde 10,56'ya gerilediği, fiyatlardaki artışta tüp gaz ve LPG fiyatlarında kaydedilen artışlar ile diğer akaryakıt ürünlerinin uluslararası petrol fiyat gelişmeleri çerçevesinde yükselmesinin etkili olurken, diğer alt gruplarda belirgin bir değişimin gözlemlenmediğine işaret edildi.
Enerji ve gıda dışı mal grubu yıllık enflasyonunun 0,63 puan azalarak yüzde 7,59 olduğu, bu gelişmede de giyim ve ayakkabı grubunda aylık fiyat değişiminin (yüzde -2,21) mevsimsel ortalamaların oldukça altında gerçekleşmesinin önemli rol oynadığı kaydedildi. Açıklamada, buna ek olarak, dayanıklı mal (altın hariç) grubundaki yavaşlamanın da etkisiyle temel grubu yıllık enflasyonunun yüzde 3,18'e gerilediği, ayrıca tütün ürünleri fiyatlarının da bu dönemde yüzde 1,14 oranında azaldığı ifade edildi.
2009 yılı içinde gerçekleştirilen geçici vergi ayarlamalarının oluşturduğu baz etkisinin Ekim ayında sona erecek olması nedeniyle, enerji ve gıda dışı malların yıllık enflasyonun daha da düşük seviyelere ineceğinin not edilmesi gerektiğine dikkat çekildi.
İşlenmemiş gıda fiyatlarının bu dönemde, temelde sebze fiyatları kaynaklı olarak belirgin oranda (yüzde 9,03) yükseldiği ve grup yıllık enflasyonun yüzde 28,74 ile endeks tarihindeki en yüksek seviyeye yükseldiği vurgulandı.
Alt gruplar bazında incelendiğinde, bu yüksek oranlı artışta sebze, et ve süt fiyatlarındaki gelişmelerin ön planda olduğu, işlenmemiş et fiyatlarının yüzde 4,41 oranında artarak yükseliş eğilimini sürdürdüğü, bu artışların işlenmiş et ürünleri fiyatlarına olan yansımalarının devem ettiği belirtildi.
Bunun yanında, işlenmiş gıda ürünlerinin genelde aylara kıyasla bir miktar hızlandığının dikkat çektiği ve bu gelişmeler sonucunda, gıda ve alkolsüz içecekler grubu yıllık enflasyonunun yaklaşık 5 puan artarak yüzde 15,33 olduğu, böylelikle bu grubun yıllık enflasyona katkısının da 4,2 puana yükseldiği ifade edildi.
ÜFE
Açıklamada, Eylül ayında üretici fiyatlarının yüzde 0,51 oranında arttığı ve yıllık enflasyonun yüzde 8,91'e gerilediği kaydedildi. Tarım fiyatlarının yüzde 0,44 ile bir önceki yıla paralel bir aylık artış sergilediği, alt gruplara bakıldığında da balıkçılık fiyatlarında aylık bazda yüksek oranlı azalış (yüzde 59,32) kaydedilirken, sebze, buğday, arpa ve canlı hayvan fiyatlarındaki belirgin yükselişlerin sürdüğü belirtildi.
İmalat sanayi fiyatlarının gıda ve ana metal sanayi imalatı fiyatlarındaki artışa bağlı olarak bu dönemde yüzde 0,56 oranında yükseldiği, diğer alt gruplarda ise fiyatların ılımlı bir seyir izlediği kaydedildi.
Açıklamada, ''Sonuç olarak, tarım ve gıda üretici fiyatlarındaki artışların tüketici fiyatlarına yansımaya devam ederken, diğer imalat sanayi fiyatlarından kaynaklanan belirgin bir baskı gözlenmemektedir'' denildi.
