Medya haberlerinde cinsiyet ayrımcılığının saptanması amacıyla yapılan ve Türkiye'nin de aralarında bulunduğu 108 ülkedeki 1281 gazete, televizyon ve radyonun belirlenen bir günde incelendiği 2010 sonuçlarını açıkladı.
''DÜNYADA HABERLERDE YER ALAN KİŞİLERİN YÜZDE 24'Ü KADIN, YÜZDE 76'SI İSE ERKEK''
AÜ İletişim Bilimleri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Nejdet Atabek, Küresel Medya İzleme Projesi'nin Türkiye Koordinatörü Doç. Dr. Nezih Orhon ile düzenlediği basın toplantısında, 5 yılda bir dünyanın birçok ülkesinde yapılan Medya İzleme Projesi'nin, 10 Kasım 2009'da 4. defa gerçekleştirildiğini kaydetti.
Prof. Dr. Atabek, merkezi Kanada'da bulunan ''WACC'' adlı kuruluşun üniversiteler, medya kuruluşları ve sivil toplum örgütlerinin katkılarıyla ''haber medyasındaki cinsiyet ayrımcılığıyla ilgili konuları ve buna bağlı durumları ortaya koyabilmek'' amacıyla ilk defa 1995 yılında başlattığı bu projenin Türkiye Koordinatörlüğünü son iki dönemdir AÜ İletişim Bilimleri Fakültesinin üstlendiğini anlattı.
Türkiye'den 6 ulusal televizyon, 2 ulusal radyo ve 8 ulusal gazetenin incelendiğini ifade eden Prof. Dr. Atabek, şöyle konuştu:
''Birincisi 1995'de, ikincisi 2000'de, üçüncüsü 2005'te ve dördüncüsü 10 Kasım 2009'da gerçekleştirilen projeye, dünya çapında 108 ülke katıldı. 10 Kasım 2009 günü 108 ülkede 1281 gazete, televizyon ve radyo takip edildi. Toplam 16 bin 734 haber öyküsü ve 20 bin 769 muhabir, sunucu gibi medya çalışanları ile 35 bin 543 habere konu kişi incelendi.''
Projenin Koordinatörü AÜ İletişim Bilimleri Fakültesi öğretim üyesi Doç. Dr. Nezih Orhon da dünyada haberlerde yer alan kişilerin yüzde 24'ünün kadın, yüzde 76'sının ise erkek olduğunun saptandığını belirterek, 1995 yılında haberlerdeki kadın oranının yüzde 17 düzeyinde bulunduğunu bildirdi.
-''TELEVİZYON HABERLERİNİN YÜZDE 52'SİNİ KADINLAR SUNUYOR''-
Haber öznesi durumundaki kadınların yüzde 18'inin kurban-mağdur olarak sergilendiğini, erkeklerin ise sadece yüzde 8'inin bu durumda gösterildiğini anlatan Doç. Dr. Orhon, şöyle konuştu:
''Televizyon, radyo ve gazetelerde aktarılan haberlerde muhabirlerin sadece yüzde 37'si kadınlardan oluşuyor. Bu rakam, 2005 yılında da aynı. Gelişme kaydedilememiş durumda. Televizyondaki haberlerin yüzde 52'si, radyodaki haberlerin yüzde 45'i kadınlar tarafından sunuluyor. Televizyon ve radyoda haberleri sunan kadınların ortalaması 2005 ve 1995 dönemlerine göre azalış gösteriyor. Kadınların muhabirliğini yaptığı haberlerde, erkek muhabirlerin yaptığına oranla kadın haber öznelerine daha sık rastlanıyor. Tüm haber öykülerinin sadece yüzde 13'ü ise özellikle kadına odaklanıyor. Bu rakam 2005'teki yüzde 10'luk rakama göre gelişim gösteriyor. Politika-hükümet ile ilgili haberlerde tüm haberlerin sadece yüzde 13'ünde kadın, haberin merkezinde yer alıyor. Bu rakam 2005 yılında yüzde 8'dir. Bilim-sağlık haberlerinin sadece yüzde 16'sında kadın, haberin merkezinde yer alabilmektedir. Haber öykülerindeki kadın ve erkeklerin sıkça farklı ele alındıklarını görüyoruz. Haber medyası, dikkati çeken şekilde cinsiyet yanlılığı gösteriyor. Haberlerin sadece yüzde 6'sı cinsiyet eşitliği-ayrımcılığı gibi konulara vurgu yapmakta.''
-''HABER ÖYKÜLERİ KADININ AİLEDEKİ STATÜSÜNÜ VURGULUYOR''-
Orhon, haber öykülerinin yüzde 46'sının cinsiyet kalıplarını güçlendirmeye devam ettiğine değinerek, haberlerin sadece yüzde 6'sının bu kalıplara karşı mücadele ettiğini bildirdi.
Doç. Dr. Orhon, kadın muhabirlerin yaptığı haberlerin cinsiyet kalıplarına karşı daha fazla mücadele verdiğinin açıkça görüldüğünü belirterek, şunları söyledi:
''Kadınların yaptığı haberlerin yüzde 7'si bu kalıplara karşı geliyor. Erkek muhabirlerin yaptığı haberlerde bu oran sadece yüzde 4. Kadınların yaptığı haberlerin yüzde 35'i, erkek muhabirlerin yaptığı haberlerin ise yüzde 42'si bu kalıpları güçlendiriyor. Haber öykülerinin kadının ailedeki statüsünü vurgularken erkeğin durumuna oranla 4 kat daha fazla vurguda bulundukları dikkati çekiyor.''
-TÜRKİYE'DEKİ DURUM-
AÜ'de görevli 28 öğretim elemanının ''TRT 1, Show TV, NTV, Kanal 7, Kanal D, Star TV, TRT 1 radyo, Kral FM ve Yeni Şafak, Vatan, Cumhuriyet, HaberTürk, Hürriyet, Zaman, Sabah ile Sözcü'' gibi 16 medya kuruluşunu ele alarak çalışma yaptığını kaydeden Doç. Dr. Orhon, şunları bildirdi:
''Haberin öznesi durumundaki kişilerin yüzde 76'sını erkekler, sadece yüzde 24'ünü kadınlar oluşturuyor. Dikkati çeken bir dengesizlik söz konusu. Haber öykülerinde kurban-mağdur olarak sergilenenlerin yüzde 54'ü kadınlardan, yüzde 46'sı erkeklerden oluşuyor. Televizyon açısından değerlendirildiğinde haber sunucularının sadece yüzde 33'ü kadınlardan oluşuyor. Yüzde 67'si erkekler. Dikkati çeken nokta ise televizyon muhabirlerinin yüzde 75'i kadınlardan oluşuyorken, bu oranın erkekler için yüzde 25'te kalması. Gazetelerde haberi aktaranların sadece yüzde 18'i kadınlardan oluşuyor. Gazetelerde haberi aktaran erkeklerin oranı ise yüzde 82.''
-HABER KONULARI-
Doç. Dr. Orhon, kadının merkezde işlendiği haberlerde en dikkati çeken ve en yüksek oranın yüzde 43 ile ''ünlüler, doğum günleri, evlilikler, ölüm duyurumları'' gibi konuların grubunda yer aldığını belirtti.
Ekonomiyle ilişkili haberlerin muhabirlerinin yüzde 33'ü kadın, ''ünlüler, sanat, medya ve spor'' ile ilgili haberlerin muhabirlerinin yüzde 30'unun kadın olduğunu anlatan Doç. Dr. Orhon, şöyle devam etti:
''Sosyal ve hukuk-yasayla ilişkili haberlerin muhabirlerinin yüzde 26'sı, politika ve hükümetle ilgili haberlerin muhabirlerinin yüzde 21'i, bilim ve sağlıkla ilgili haberlerin muhabirlerinin yüzde 9'u, suç ve şiddetle ilgili haberlerin muhabirlerinin yüzde 8'i kadın. Bunun yanında suç ve şiddetle ilgili haberlerin yüzde 33'ünde, bilim ve sağlıkla ilgili haberlerin yüzde 30'unda, politika ve hükümetle ilgili haberlerin yüzde 21'inde, ünlüler, sanat, medya ve sporla ilgili haberlerin yüzde 25'inde, sosyal ve hukuk-yasayla ilgili haberlerin yüzde 8'inde kadın, özne durumunda. Gazetelerdeki haberlerin yüzde 25'inde de kadın, haberin öznesi durumunda. Televizyon haberlerinin yüzde 13'ünde kadın, haber öznesi olarak var. Yerel haberlerde temel haber kaynağı olarak kadınların oranı sadece yüzde 19. Ulusal haberlerde temel haber kaynağı olarak kadınların oranı yüzde 22.''
Doç. Dr. Orhon, kadın muhabirler tarafından yapılan haberlerin yüzde 71'inin bilindik cinsiyet kalıplarını güçlendirmeye devam ederken, erkek muhabirlerin yaptığı haberlerin yüzde 40'ının bu kalıpları güçlendirmeye devam ettiğini bildirdi.
Kadın muhabirlerin yaptığı haberlerin yüzde 6'sı, erkek muhabirlerin yaptığı haberlerin ise sadece yüzde 3'ünün bu kalıplarla mücadele ettiğini belirten Doç. Dr. Orhon, ''Unutmayalım ki adil ve eşit cinsiyet sunumu, doğruluk, tarafsızlık ve dürüstlükte olduğu gibi profesyonel ve etik bir amaçtır'' diye konuştu.
