Uçak motorları konusunda dünyanın önde gelen üreticileriyle rekabet halinde olan TUSAŞ Motor Sanayi (TEİ), Türkiye'nin ilk yekpare kompresör pale ve disk parçası (Blisk) üretimini başarıyla tamamladı.
Uçak motorları konusunda dünyanın önde gelen üreticileriyle rekabet halinde faaliyetlerini sürdüren TUSAŞ Motor Sanayi AŞ (TEI), Türkiye'nin ilk yekpare kompresör pale ve disk parçası (blisk) üretimini başarıyla tamamladı.
TEI tesislerinde düzenlenen törene katılan Savunma Sanayii Müsteşarı Murad Bayar, TEI Genel Müdürü Akın Duman ile TEI'nin üretim, tasarım motor montaj ve test tesislerinde incelemelerde bulundu.
Bayar, yaptığı konuşmada, TEI'de gördüklerinin kendilerini mutlu ettiğini belirterek, TEI'nin tasarım ve mühendislik alanında yaptığı atılımları, gerçekleştirdiği gelişmeleri incelediklerini söyledi.
TEI'nin son derece memnuniyet verici gelişmelere imza attığını ifade eden Bayar, ''Gelecekte insansız uçaklarımızın, helikopterlerimizin, eğitim uçaklarımızın motorları burada tasarlanıp, burada üretilecek. Bugüne kadar imalat anlamında yeteneklerini ispatlayan TEI, bunu tasarım yetenekleriyle birleştirdiğinde Türkiye'nin geleceğine ve havacılığına büyük hizmet yapan bir şirket olacak. Bu projede Türkiye olarak iyi bir strateji takip ettiğimizi düşünüyorum'' diye konuştu.
Murad Bayar, yatırımların zamanında yapılarak, proje daha seri üretime geçmeden yüksek teknoloji yatırımlarımı yapılarak, TEI gibi şirketleri hazırlayarak bu projede çok yüksek oranda bir iş payı hedeflendiğini belirterek, sözlerini şöyle sürdürdü:
''Bu iş payını almamızda elbette yatırım önemli fakat bu yatırımı kullanacak insan gücü çok daha önemli. Burada da sizlere büyük görev düşüyor. Uçaklara gidecek ilk parçaların öngörülen kalite ve performansta olması, bizim hedeflerimizi yakalamamızı ve aşmamızı sağlayacak. Bu projede çok geniş bir iş alanı var. Ne kadar iş aldığımız bizim rekabetçiliğimize bağlı. Biz burada TEI'den gerçekten büyük beklentiler içindeyiz. Ümit ediyorum ki TEI, kendini F-16 projesindeki performansın çok daha ileri taşıyacak. Burada bizim katkımız bir yatırım finansmanı. Daha önemli katkı, çalışanların katkısıdır.''
-TEI GENEL MÜDÜRÜ AKIN DUMAN-
TEI Genel Müdürü Akın Duman da TEİ'nin elindeki parçaları ve süreçleri mümkün olduğu kadar yan sanayiye vermeye devam edeceğini belirterek, ''Türkiye'nin ilk yekpare kompresör pale ve disk (blisk) parçasını ürettik'' dedi.
Söz konusu üretimin, günümüzün en önemli ticari uçak motoru geliştirme projelerinden olan ve Boeing 747-8 ve 787 Dreamliner'e güç veren GEnx motoru için 5'nci kademe yekpare kompresör pale ve disk parçasına yönelik geliştirildiğini anlatan Duman, şöyle konuştu:
''Yekpare pale-disk ve disk grupları (blisk ve spool) üretim projesi, dünyada havacılık alanında en son üretim teknolojilerinin kullanılmasıyla gerçekleştirilmekte olup, TEI bu alandaki teknolojiye sahip dünyada sayılı havacılık şirketlerinden biri durumuna gelmektedir. İleri üretim teknikleri ve yüksek teknoloji kullanılarak üretilen yeni nesil yekpare pale ve disk grupları, motorlarda önemli oranda ağırlık ve zararlı emisyonu azaltırken, yakıt tasarrufu ile de daha üstün performans sağlamaktadır. Proje kapsamında 7 değişik yekpare pale-disk grubunun TEI'de üretiminin gerçekleşmesi planlanmış durumdadır.''
Duman, 2010-2021 yılları arasında 511 milyon dolarlık bir iş hacmi beklenen proje kapsamında TEI'nin hem askeri hem ticari motorlara üretim yapacağını belirterek, TEI'nin söz konusu ileri teknolojileri hava, deniz ve kara platformlarında da uygulayabilir hale geleceğini bildirdi.
TEI'nin, GE ve Rolls-Royce işbirliğiyle devam eden F136 motor programında yekpare pale ve diğer diskler grubunun imalatı için seçilen tek tedarikçi olduğunu anlatan Duman, şunları kaydetti:
''Pale ve disklerin tek bir dövme parçadan işlendiği bu imalat yöntemi sayesinde motorda önemli miktarda ağırlık ve dayanım avantajları sağlamaktadır. Yekpare pale-disk grupları ve disk grupları üretimi daha önce TEI'de yoktu. Dünyada sadece 5-6 ana motor üreticisi tarafından uygulanıyordu. GE imzalanan anlaşma ile havacılık sektöründe en gelişmiş teknolojilerden biri olan blisk ve spool üretim teknolojisinin TEI'ye aktarımı sonucu, anlaşmada belirtilen parçalarda TEI, dünyada tek kaynak ya da birincil kaynak durumuna gelmekte. TEI, havacılık sektöründe şirketlerin devamlılığının güvenilirlik, rekabetçilik ve yeni ürün devreye alma başarılarına bağlı olduğunun bilinciyle yatırımlarına devam ediyor. Yüksek teknoloji uygulamalarını rekabet avantajı yaratacak şekilde kullanıyoruz.''
