Boğaziçi Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslarası İlişkiler bölümü ile Encore Yayıncılık'ın davetlisi olarak İstanbula gelen Sloven filozof ve sosyolog Slovaj Zizek, "Post-ideolojik çağda ideoloji: Hollywood" başlıklı bir konferans verdi.
Zizek "en çok hayranı olan filozof" olarak biliniyor. Zizek'i dinlemeye gelen 500'e yakın kişi de bunun nedenini bir kez daha anladı. Sloven filozof, konuşmasında ağır bir teorik konuyu irdeledi ki konferansın bu teorik boyutunu iki saat içinde "anladım" diyip çıkmak zaten mümkün değil, ancak salondan birçok soru ile ayrılıyorsunuz. Zizek'in farkı ise, tüm bu teorik temelin yanında Hollywood filmlerinden, güncel politikadan ve anılarından sık sık esprili bir şekilde bahsetmesi ve böylelikle iki saatlik konferansı, adeta bir stand-up'a dönüştürmesi oldu. Konuşması sık sık kahkahalarla bölündü.
İşte konferansta Zizek'in değindiği ana noktalar ve akılda kalan bazı sorular:
BELKİ DE AVRUPA'DAN DAHA AVRUPALISINIZ
ntvmsnbc'nin haberine göre, Zizek sözlerine öncelikle Türkiye'de olmaktan ötürü mutlu olduğunu söyleyerek başladı ve AB-Türkiye ilişkilerine değindi:
"Siz de AB'yi eleştiriyorsunuz. AB de sizi eleştiriyor. Ancak sizin AB'yi eleştirmeye daha çok hakkınız var. Çünkü AB'nin birçok çelişkisi var. Onlar size bakışının nasıl olduğuna karar vermeli. Siz AB'ye girmelisiniz, ama bunu "çünkü hakediyorsunuz" gibi küstah bir Avrupalı bakış açısı ile söylemiyorum. Siz AB'ye girmelisiniz, çünkü AB krizde. Avrupa ne istediğini bilmediği için sizinle ilgili bir travma yaşıyor. Avrupa'nın uyanmak için bir kıvılcıma ihtiyacı var ve bu kıvılcım belki de İstanbul'dan başlar. Siz belki de Avrupa'dan daha Avrupalısınız ve Avrupa'nın kendi mirasını yeniden keşfetmesini sağlayacaksınız."
YASAK OLAN GERÇEKTEN YASAK MIDIR?
Zizek konferansın girişinde ideolojinin alanını tanımladı ve şunları kaydetti: "Bir cümleyi söyledikleri değil, söylemedikleri ideolojik yapar. Size büyük ve asil bir slogan söylendiğinde onun söylemediklerine bakın". Aynı şekilde sosyal düzende de yazılı olmayan kuralların toplumu şekillendirdiğini söyelyen Zizek, "Babanız 'kızlarla takılma' dediğinde, bu aslında 'erkek adamsın, yap tabii' demektir. Yasak olanlar gerçekten yasak mıdır? Siz bir şey söylersiniz ve aslında herkes başka bir şey ima ettiğinizi bilir. İşte bu ideolojinin alanıdır." dedi.
HOLLYWOOD CINSEL ILISKIDEN NEDEN VAZGEÇTİ?
Son Bond filmi Quantum of Solace'ın, James Bond ile Bond kızının sevişmediği ilk film olduğuna dikkat çeken Zizek, cinsel iliskinin yer almadığı Hollywood filmlerinin gittikçe arttığını söyledi:
"Da Vinci Şifresi'nde, Melekler ve Şeytanlar'da Profesör Langdon hep bir kadınla koşturuyor. Ama aralarında hiçbir şey olmuyor. Şimdi gelen Kayıp Sembol'e bakarsanız artık hiç cinsel iliski yok. Peki cinsellik temasını bolca sömüren Hollywood, neden artık cinsel iliski kullanmıyor? Bu soru çok önemli ve bunun cevabı kapitalizmin son evresi ile ilgili: Kültürel kapitalizm. Artık en temel meşrulaştırma araçları değişiyor."
NEDEN BELGESELLER BU KADAR POPÜLER
Günümüz toplumunda herkesin endişe içinde yaşadığını söyleyen Zizek, doğayı anlatan belgesellere ilgi duyulmasının arkasında da bu durumun yattığını söyledi: "Bu belgeseller bizim içinde yaşadığımız risk toplumunun tam tersini temsil ediyor. Belgesellerde her şey işler. En aptal tavşan bile uygun yerini ve rolünü bilir".
ÇİZGİ FİLMLER MASUM MU?
Zizek çizgi filmlerin de tahmin edildiği kadar masum olmadığını söyledi ve Tom&Jerry'den örnek verdi: "Tipik bir Tom ve Jerry çizgi filmini gerçek bir hikayeymiş gibi düşünün. Aşağılama, şiddet ve vahşet dahil herşeyin serbest olduğu bir ortamda, biri diğerini yakalamaya çalışıyor. Bunun gerçek hayatta ne büyük bir vahşet olduğunu düşünün. Birinin kapısının önüne gidiyorsunuz, oraya peynir koyuyor ve çıkınca da kafasına koca bir çekiçle vuruyorsunuz!"
İSRAİL DÜNYANIN EN ATEİST TOPLUMU
Zizek günümüz toplumlarında inançlarla dalga geçmenin serbest olduğunu, ancak yine de herkesin inançlardan vazgeçmesine rağmen, inançların sonuçlarından vazgeçmediğini söyledi ve bu konuyu İsrail örneğinde açıkladı: "İsrail dünyanın en ateist toplumudur. Yüzde 70'i 'ateistim' der. Ama orada şu mantık işler: 'Tanrı'ya inanmıyorum, ama Tanrı'nın bize bu toprakları verdiğine inanıyorum.' Yani inanmak zorunda değilsin, ama inanmasan da sonuçları kabul ediyorsun."
Zizek konuşmasını Fight Club filminden bir örnekle bitirdi: "Fight Club'da Edward Norton, patronu ile yüzleşmeye gider ve orada aslında kendini döver. Bizim de yapmamız gereken bu. 'Hollywood filmlerini suçlayın', ya da 'Bu sunulan vahşi gerçekliktir' demiyorum. Sadece kirli hayallerinizin, kirli fantazilerinizin alt katmanını irdeleyin diyorum."
Zizek "en çok hayranı olan filozof" olarak biliniyor. Zizek'i dinlemeye gelen 500'e yakın kişi de bunun nedenini bir kez daha anladı. Sloven filozof, konuşmasında ağır bir teorik konuyu irdeledi ki konferansın bu teorik boyutunu iki saat içinde "anladım" diyip çıkmak zaten mümkün değil, ancak salondan birçok soru ile ayrılıyorsunuz. Zizek'in farkı ise, tüm bu teorik temelin yanında Hollywood filmlerinden, güncel politikadan ve anılarından sık sık esprili bir şekilde bahsetmesi ve böylelikle iki saatlik konferansı, adeta bir stand-up'a dönüştürmesi oldu. Konuşması sık sık kahkahalarla bölündü.
İşte konferansta Zizek'in değindiği ana noktalar ve akılda kalan bazı sorular:
BELKİ DE AVRUPA'DAN DAHA AVRUPALISINIZ
ntvmsnbc'nin haberine göre, Zizek sözlerine öncelikle Türkiye'de olmaktan ötürü mutlu olduğunu söyleyerek başladı ve AB-Türkiye ilişkilerine değindi:
"Siz de AB'yi eleştiriyorsunuz. AB de sizi eleştiriyor. Ancak sizin AB'yi eleştirmeye daha çok hakkınız var. Çünkü AB'nin birçok çelişkisi var. Onlar size bakışının nasıl olduğuna karar vermeli. Siz AB'ye girmelisiniz, ama bunu "çünkü hakediyorsunuz" gibi küstah bir Avrupalı bakış açısı ile söylemiyorum. Siz AB'ye girmelisiniz, çünkü AB krizde. Avrupa ne istediğini bilmediği için sizinle ilgili bir travma yaşıyor. Avrupa'nın uyanmak için bir kıvılcıma ihtiyacı var ve bu kıvılcım belki de İstanbul'dan başlar. Siz belki de Avrupa'dan daha Avrupalısınız ve Avrupa'nın kendi mirasını yeniden keşfetmesini sağlayacaksınız."
YASAK OLAN GERÇEKTEN YASAK MIDIR?
Zizek konferansın girişinde ideolojinin alanını tanımladı ve şunları kaydetti: "Bir cümleyi söyledikleri değil, söylemedikleri ideolojik yapar. Size büyük ve asil bir slogan söylendiğinde onun söylemediklerine bakın". Aynı şekilde sosyal düzende de yazılı olmayan kuralların toplumu şekillendirdiğini söyelyen Zizek, "Babanız 'kızlarla takılma' dediğinde, bu aslında 'erkek adamsın, yap tabii' demektir. Yasak olanlar gerçekten yasak mıdır? Siz bir şey söylersiniz ve aslında herkes başka bir şey ima ettiğinizi bilir. İşte bu ideolojinin alanıdır." dedi.
HOLLYWOOD CINSEL ILISKIDEN NEDEN VAZGEÇTİ?
Son Bond filmi Quantum of Solace'ın, James Bond ile Bond kızının sevişmediği ilk film olduğuna dikkat çeken Zizek, cinsel iliskinin yer almadığı Hollywood filmlerinin gittikçe arttığını söyledi:
"Da Vinci Şifresi'nde, Melekler ve Şeytanlar'da Profesör Langdon hep bir kadınla koşturuyor. Ama aralarında hiçbir şey olmuyor. Şimdi gelen Kayıp Sembol'e bakarsanız artık hiç cinsel iliski yok. Peki cinsellik temasını bolca sömüren Hollywood, neden artık cinsel iliski kullanmıyor? Bu soru çok önemli ve bunun cevabı kapitalizmin son evresi ile ilgili: Kültürel kapitalizm. Artık en temel meşrulaştırma araçları değişiyor."
NEDEN BELGESELLER BU KADAR POPÜLER
Günümüz toplumunda herkesin endişe içinde yaşadığını söyleyen Zizek, doğayı anlatan belgesellere ilgi duyulmasının arkasında da bu durumun yattığını söyledi: "Bu belgeseller bizim içinde yaşadığımız risk toplumunun tam tersini temsil ediyor. Belgesellerde her şey işler. En aptal tavşan bile uygun yerini ve rolünü bilir".
ÇİZGİ FİLMLER MASUM MU?
Zizek çizgi filmlerin de tahmin edildiği kadar masum olmadığını söyledi ve Tom&Jerry'den örnek verdi: "Tipik bir Tom ve Jerry çizgi filmini gerçek bir hikayeymiş gibi düşünün. Aşağılama, şiddet ve vahşet dahil herşeyin serbest olduğu bir ortamda, biri diğerini yakalamaya çalışıyor. Bunun gerçek hayatta ne büyük bir vahşet olduğunu düşünün. Birinin kapısının önüne gidiyorsunuz, oraya peynir koyuyor ve çıkınca da kafasına koca bir çekiçle vuruyorsunuz!"
İSRAİL DÜNYANIN EN ATEİST TOPLUMU
Zizek günümüz toplumlarında inançlarla dalga geçmenin serbest olduğunu, ancak yine de herkesin inançlardan vazgeçmesine rağmen, inançların sonuçlarından vazgeçmediğini söyledi ve bu konuyu İsrail örneğinde açıkladı: "İsrail dünyanın en ateist toplumudur. Yüzde 70'i 'ateistim' der. Ama orada şu mantık işler: 'Tanrı'ya inanmıyorum, ama Tanrı'nın bize bu toprakları verdiğine inanıyorum.' Yani inanmak zorunda değilsin, ama inanmasan da sonuçları kabul ediyorsun."
Zizek konuşmasını Fight Club filminden bir örnekle bitirdi: "Fight Club'da Edward Norton, patronu ile yüzleşmeye gider ve orada aslında kendini döver. Bizim de yapmamız gereken bu. 'Hollywood filmlerini suçlayın', ya da 'Bu sunulan vahşi gerçekliktir' demiyorum. Sadece kirli hayallerinizin, kirli fantazilerinizin alt katmanını irdeleyin diyorum."
